خوانش پسااستعماري سه‌گانۀ الجزائر (الدار الكبيره، الحريق و النّول) اثر محمد ديب

سه‌گانۀ الجزائر (شامل سه رمان الدار الكبيره، الحريق و النول) اثر محمد ديب، نويسندۀ مشهور الجزايري، يكي از شاخص‌ترين آثار ادبيات معاصر الجزاير است كه تصويري عيني و متكثر از وضعيت اين كشور در سال‌هاي منتهي به استقلال ارائه داده است. محمد ديب در هر يك از اين سه رمان بر يكي از ابعاد زندگي مردم الجزاير انگشت نهاده و پيامدهاي استعمار را به ترتيب در زندگي روزمرۀ شهري، روستايي و بخش صنعت به تصوير كشيده است. پژوهش پيش‌رو، برمبناي مفروضات و محورهاي اصلي نظريه و نقد پسااستعماري، مهم‌ترين سازمايه‌هاي پسااستعماري اين سه رمان را استخراج و واكاوي كرده و درصدد پاسخ به اين پرسش برآمده كه مؤلفه‌هاي پسااستعماري در اين سه رمان چگونه و با چه سازوكارهاي ادبي تبلور يافته است. اين سازمايه‌ها عبارت‌اند از: گسست روايت و تأثير آن بر بازنمايي فضاي استعماري و پسااستعماري، تقويت رابطۀ ارباب/برده در سايۀ استعمار فرانسه، ترسيم پيامدهاي سياست‌هاي دوگانۀ استعماري بر جامعۀ الجزايري، مقاومت و نژادپرستي دروني‌شده. دستاورد اصلي اين پژوهش اين است كه رمان‌هاي سه‌گانه مزبور با روايتي گسسته و منقطع و با ارائۀ تصويري عيني از بخش‌هاي مختلف جامعۀ الجزاير در آخرين سال‌هاي حضور فرانسه در اين كشور، رسالت پوشالي استعمار مبني بر اهداي تمدن و نوزايي به الجزاير را به چالش‌‌ گرفته، و ماهيت حقيقي استعمار را براي خوانندگان فاش كرده است.