تدوين متون شهرسازي بر پايه متون ارزشمند ايراني (با تأكيد بر اخلاق اسلامي)

يكي از شيوه هاي ايجاد و يا بومي كردن متن هاي شهرسازي در ايران، خصوصاً در سال هاي اخير بهره گيري از متون كهن ارزشمند ايراني بوده است. متن هاي شهرسازي كه تاكنون از متون كهن ايراني الهام گرفته اند، هيچكدام بر شيوه خاصي تاكيد نكرده اند، اما اين مقاله قصد دارد، شيوه اي را براي اين امر معرفي كند. همچنين براي درك بهتر از اين روش، از ميان متون كهن، متن هاي با موضوع اخلاق ، بعنوان متون پايه برگزيده شده است. پرسش اصلي كه اين مقاله به آنها پاسخ مي دهد عبارتست از: روش مناسب بهرهگيري از متون اخلاق ايرانياسلامي براي تدوين متون شهرسازي چگونه است؟ از اينرو مي توان مقاله حاضر را يك مقاله روش شناسي دانست. با عنايت به اينكه شيوه مناسب براي نگارش مقاله قطعاً مي بايست شيوه اي بومي باشد، جستجوي منابع كتابخانه اي در ميان شيوه ها و روش هاي بومي ايراني صورت گرفت و سرانجام در علوم بلاغت و بديع زبان فارسي شيوه هايي براي بهره گيري از اثر اوليه بمنظور ايجاد اثر جديد يافت شد. در علم بلاغت اسلامي و زيرمجموعه آن، يعني بديع، حدود شانزده آرايه يا صنعت ادبي مرتبط با بهرهگيري از متن اوليه در متني ديگر بررسي شد. از ميان آنها، اقتباس كه داراي مفهوم وسيع و دربرگيرنده پانزده آرايه ديگر بود، نه بعنوان يك آرايه جزئي بلكه به مثابه روشِ اصيل ايراني براي بهره گيري از متون قديمي ايراني در تدوين متون جديد شهرسازي پيشنهاد شد. در بخش مباني نظري از يكسو گونه هاي اقتباس و از سويي ديگر انواع متون اخلاقي معرفي شدند. سپس با شيوه استنباط و استدلال منطقي هريك از شيوه هاي مختلف اقتباس براي بهره گيري از انواع متون اخلاقي تشريح شد. در نتايج ابتدا با شيوه اقتباس، نحوه برداشت از عناصر متن اوليه كه شامل لفظ، معنا، موضوع، فرم نگارش و نوع زبان بودند و نيز تغييرات آنها از جمله افزايش، كاهش، تبديل، تأويل، جابجايي، برجسته سازي و ساده نويسي، بودند، در انواع متون اخلاقي بيان شد. سپس چگونگي بكارگيري انواع اقتباس از گونه هاي متون اخلاقي تشريح شد. با اينكه اكثر گونه هاي اقتباس براي انواع متون اخلاقي كاربرد داشت، اما استفاده از هر يك در متون اخلاق اسلامي با سه وضعيت مناسب، غيرمناسب و مجاز نيز مشخص شد.