نقد اجتماعي رمان برّه گمشده راعي (هوشنگ گلشيري) و سروده حفّار القبور (بدر شاكر السّيّاب)

نقد اجتماعي ادبيّات كه آثار ادبي را روبنا و محصول امور زيربنايي مادّي مي داند، انعكاس مبتكرانه‌ واقعيّت اجتماعى را وجه مميزّه‌ اثر ادبي مي داند. هوشنگ گلشيري نويسنده‌ ايراني، منسوب به حزب توده و بدر شاكر السّيّاب، شاعر عراقي جوان و نوگراي منسوب به كمونيسم، آثار فراواني دارند كه در حوزه‌ نقد اجتماعي ادبيّات قابل بررسي است. ابتدا نقد جامعه شناسي ادبيّات و مباني آن، به طور اجمالي تعريف شده؛ سپس با تكيه بر مباني مكتب تطبيقي روسي و روش توصيفي - تحليلي، رمان برّه‌ گمشده‌ راعي اثر هوشنگ گلشيري و حفّار القبور سروده‌ بدر شاكر السّيّاب از ديدگاه نقد اجتماعي ادبيّات بررسي شده است. نتايج پژوهش، بيانگر اين است كه نويسنده و شاعر يادشده، صرف نظر از فاصله‌ زماني - مكاني و باوجود تفاوت در ديدگاه و سليقه‌ فردي، به دليل تجربه‌ شرايط يكسان، تكيه بر بيداري و آگاهي طبقاتي را به مثابه‌ راهكارهايي براي برون رفت از مشكلات در پيش گرفته اند. گلشيري نيز با استفاده از گفتگوي كارناوالي و سيّاب با تكيه بر لايه هاي متفاوت شعر نو، افزون بر نقد نظام سرمايه داري و نمودهاي آن؛ ازجمله استعمار و استثمار، آن ها را مسبّب مشكلاتي همچون جنگ، بحران هاي فردي - اجتماعي، فقر طبقات فرودست و استبداد داخلي حكومت ها دانسته اند كه اديبان را از نويد به آينده اي روشن بازداشته است.