اثر دگرآسيب بقاياي گندم و كلزا بر جوانه‌زني و رشد اوليه چند گياه زراعي و علف هرز در شرايط آزمايشگاه

Allelopathic potential of wheat and canola residues on germination and initial growth of some crops and weeds in laboratory condition

در اين مطالعه، اثر دگرآسيب عصاره هاي آبي گندم و كلزا روي جوانه زني و رشد اوليه برنج، ذرت، آفتابگردان، تاج خروس و سوروف در آزمايشگاه مورد بررسي قرار گرفتند. شاخ و برگ گياهان مورد نظر در دماي 60 درجه سلسيوس خشك و آسياب و عصاره هاي آبي جهت ساخت غلظت هاي مورد نظر به غلظت هاي 1، 2/5، 5، 7/5 و 10% نسبت وزن به حجم رقيق شدند و به عنوان تيمارهاي آزمايش مورد استفاده قرار گرفتند. آزمايش به صورت طرح كاملا تصادفي با سه تكرار اعمال گرديد. عصاره هاي آبي بقاياي گندم و كلزا اثر بازدارندگي معني داري روي درصد جوانه زني، طول ساقه چه و طول ريشه چه گياهان زراعي و هرز داشتند. اثر بازدارندگي عصاره گندم و كلزا متناسب با غلظت عصاره ها بود و غلظت هاي 5 و 10% اثر بازدارندگي قوي تري داشتند. در حالي كه در چند مورد در غلظت هاي 1 و 2/5% عصاره ها اثر تحريك كنندگي روي جوانه زني و رشد ريشه چه و ساقه چه داشتند. اثر بازدارندگي عصاره هاي گندم و كلزا روي طول ريشه چه بيشتر از طول ساقه چه بود. همچنين، اثر بازدارندگي عصاره كلزا بيشتر از عصاره گندم بوده و اثر دگرآسيب عصاره ها بر تاج خروس بيشتر از سوروف بود. بقاياي كلزا و گندم داراي پتانسيل دگرآسيب بودند. از اين رو، امكان استفاده از آنها در تناوب زراعي يا در كشت هاي مخلوط جهت مهار علف هاي هرز و احتمالا مبارزه با عوامل بيماريزاي گياهي وجود دارد. بنابراين اين گياهان مي توانند گزينه مناسبي جهت تهيه علف كش هاي زيستي كه يكي از اهداف مهم كشاورزي پايدار است، باشند.

Allelopathic potential of aqueous extracts of wheat and rapeseed on rice, maize, sunflower, common amaranth and cockspur grass was studied. Plants foliage were dried at 60 °C, grounded and used for plant extractions preparation in concentrations of 1, 2.5, 5.0, 7.5, and 10% w/v ratios. Experiment was carried as completely randomized block design with three replications. The aqueous extracts caused significant inhibitory effect on germination, radicle and hypocotyl elongation in receptor plants. The inhibitory effect of wheat and rapeseed aqueous extracts was proportional and higher concentrations 5-10% had the strong inhibitory effect whereas stimulatory effect was observed in some cases of lower concentrations of 1-2.5%. Also, inhibitory effects were much pronounced in radicle elongation rather than hypocotyl growth. Also, inhibitory of canola was greater than wheat on germination indices. Negative allelopathic effects on common amaranth growth were greater than on cockspur grass. On the whole, wheat and canola residues had allelopathic potential on studied plants. Therefore, it is giving them this advantage in mixed cropping and crop rotation to control weeds and possibly fighting with plant pathogens. Hence, these plants can be a good candidate to study and produce bio-herbicides and pesticides as one of the important goals of sustainable agriculture.