پديد آورندگان :
قاسمي، كيميا دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده علوم انساني - گروه برنامه‌ريزي شهري، تهران , حمزه‌نژاد، مهدي دانشگاه علم و صنعت ايران - دانشكده معماري وشهرسازي - گروه معماري، تهران , مشكيني، ابوالفضل دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده علوم انساني - گروه برنامه‌ريزي شهري، تهران
كليدواژه :
شهر اسلامي , نيازهاي انسان , شهر زيست پذير , شهر رشدپذير
چكيده فارسي :
مطالعه حاضر، با هدف ارايه الگوي شهر ايراني اسلامي براي پاسخ به نيازهاي انسان از منظر اسلام انجام شد كه از روش كتابخانه‌اي و پرسش‌نامه به‌عنوان مهم‌ترين ابزارهاي گردآوري داده‌هاي مورد نياز استفاده شد. رويكرد برنامه‌ريزي مورد تاكيد الگوي ارايه‌شده، توسعه پايدار شهري با رهيافت برنامه‌ريزي تعاملي و رويكرد مطالعاتي الگو نيز رويكرد معرفت‌گرايانه بود. به اين صورت كه با توجه به اهميت انسان به شناخت خود از ديد اسلام پرداخته و به تبع ابعاد گوناگون وجودي او شهر اسلامي متناسب با انسان و نيازهاي جسماني و روحاني او در چهار رده نيازهاي زيست‌محور، تفريح‌محور، فرهنگ‌محور و معنامحور شكل گرفت. سپس به سبب تحقق بهينه هر يك از نيازهاي چهارگانه انسان، مهم‌ترين اصول محتوايي شهر ايراني اسلامي شامل عدالت، محله‌محوري، مسجدمحوري، پرهيز از انواع مزاحمت‌ها، محرميت، زيبايي و ارتباط با طبيعت معرفي شد. از سوي ديگر در اين الگو اهداف شهر زيست‌پذير به‌عنوان مبناي نظري در نظر گرفته شد، با اين تفاوت كه به جاي تاكيد بر لايه‌هاي پايين (نيازهاي جسماني) بر برنامه‌ريزي دقيق و رشد حداكثري در تامين لايه‌هاي بالاتر (نيازهاي روحاني) انسان تحت عنوان شهر رشدپذير تاكيد شد. همچنين در اين الگو بر دو ساحت بالقوه نفس تاكيد شد كه براي عمل‌كردن براساس آن بايد به دو ساحت اول تنها در حد ضرورت پاسخ داد تا لايه‌هاي بالاتر شكوفا شوند. درحقيقت هدف اصلي اين الگو زمينه‌سازي و هشدار براي برنامه‌ريزي دقيق و رشد حداكثري در لايه‌هاي سه و چهار (فرهنگ‌محور و معنامحور) آن بود كه اين نيز هدف اصلي تعريف انسان است. مهم‌ترين نكته در شهر رشدپذير، توجه به بعد چهارم يعني نيازهاي معنامحور بود.
چكيده لاتين :
The present study was conducted with the aim of presenting the pattern of Islamic Iranian city
to respond to human needs from the perspective of Islam. The most important instruments for
collecting the required data in this research were the library research method and questionnaire.
The planning approach emphasized by the proposed pattern was sustainable urban
development using the participatory planning approach, and the study approach of the pattern
was the epistemic approach. In this way, given the importance of humans, this study explored
humanity from the Islamic perspective and considering the various existential dimensions of
humans, Islamic city is formed based on the physical and spiritual needs of humans in four
types of bio-based, recreation-based, culture-based, and meaning-based needs. Then, for the
purpose of the optimal realization of each mentioned quadruple needs of humans, the most
important content principles of Islamic cities were introduced as justice, neighborhood-based,
mosque-based, avoidance of disturbance, privacy, beauty, and communication with nature. On
the other hand, in this pattern the aims of the viable city were considered as the theoretical
basis, but instead of emphasizing the lower layers (physical needs), emphasis was placed on
accurate planning and maximal growth in supplying the higher layers (spiritual needs) of the
human under the title of growable city. The pattern also emphasized two potential areas of the
self that to flourishing the higher layers, the first two areas should only be answered according
to the necessity. Indeed, the main purpose of this pattern was to providing background and
warning for accurate planning and maximum growth in layers three and four (culture-based
and spiritual-based) that is the main purpose of human definition. The most important point
emphasized in a growable city is the attention to the fourth dimension (meaning-based).
