تاثير شوري هاي مختلف آب زيرزميني در صعود نمك در پروفيل خاك و تبخير از سطح آن

Influence of Different Salinities of Groundwater on Salt Rising and Evaporation of the Soil Surface

يكي از راه كارهاي مقابله با كمبود منابع آب آبياري استفاده از سطوح ايستابي كم عمق آب زيرزميني براي آبياري گياه به خصوص در مناطق با آب زيرزميني نزديك به سطح زمين مي باشد. اما بالا آمدن نمك به منطقه ريشه در اثر جريان مويينگي، يك عامل محدود كننده براي استفاده از آب زيرزمينيكم عمق به منظور آبياري گياه محسوب مي گردد. از اين رو آگاهي از رفتار خاك در حضور سطوح مختلف ايستابي با غلظت هاي مختلف براي برنامه ريزي آبياري زيرزميني بسيار حائز اهميت است. در اين پژوهش، كه در دانشگاه علوم كشاورزي گرگان با اقليم نيمه مرطوب صورت گرفته است، آزمايشي در قالب طرح فاكتوريل به صورت كامل تصادفي با چهار تيمار آب زيرزميني شامل آب شاهد (تهيه شده از آب شرب شهر گرگان) با هدايت الكتريكي 0.6 دسي زيمنس بر متر، آب زيرزميني با هدايت الكتريكي 7.5، 12.5 و 17.5 دسي زيمنس بر متر (تهيه شده از اختلاط آب شاهد با آب درياي خزر) و دو تيمار عمق ايستابي 70 و 100 سانتي متر در سه تكرار و در مجموع در 24 لايسيمتر به ارتفاع 150 و قطر 15 سانتي متر حاوي يك خاك لوم رسي سيلتي انجام گرديد. آب زيرزميني از طريق مخازن آب مدرج كه به لوله هاي متخلخل نصب شده در لايسمترها متصل بودند اعمال و به كمك يك شناور، سطح ايستابي در هر لايسيمتر تثبيت گرديد. تبخير از سطح خاك از طريق تغيير ارتفاع آب در مخازن در طول دوره آزمايش به صورت روزانه اندازه گيري شد. پس از يك دوره سه ماهه، هدايت الكتريكي عصاره اشباع نمونه هاي چهار عمق 5، 30، 60 و 90 سانتي متري از پروفيل خاك اندازه گيري و مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اختلاف نمك صعود كرده به پروفيل خاك در سطح احتمال يك درصد بين تيمار هاي مختلف معني دار بوده است. در تيمار آب شاهد، آهنگ تجمع نمك در سطح خاك شديدتر، ولي در تيمارهاي با شوري بالاتر، تجمع نمك در عمق هاي نزديك به سطح ايستابي بيشتر بوده است. همچنين اختلاف مقادير نمك صعود كرده به پروفيل خاك در سطح احتمال يك درصد در بين تيمارهاي عمق ايستابي 70 و 100 سانتي متري معني دار بود و در همه تيمارهاي مربوط به عمق ايستابي 70 سانتي متري نمك بيشتري نسبت به عمق ايستابي 100 سانتي متري صعود كرده بود. بررسي نتايج تبخير نيز حاكي از آن بود كه بيشترين تبخير در تيمار شوري 17.5 دسي زيمنس بر متر روي داد، اما به طور كلي اختلاف ميزان تبخير از دو سطح ايستابي 70 و 100 سانتي متر بين تيمارهاي مختلف در سطح احتمال يك درصد معني دار نبود.

Shallow groundwater with different quality could be replaced of irrigation water for crop as a cheap water resource in some semi-arid region of world. But salt rising to the root zone due tocapillary flow from shallow groundwater is a limiting factor for underground irrigation method. In this study, an experiment in a completely randomized factorial design was conducted with four water treatments include of common water (Gorgan city drink water with 0.6 dS/m of electrical conductivity), 7.5, 12.5 and 17.5 dS/m that were prepared with mixing common water and Caspian Sea water. Two water table treatments also considered include 70 and 100 cm depths. All treatments had 3 replications. Totally 24 lysimeters with 150 cm height and 15 cm diameter were filled with silt clay loam in Gorgan agriculture science and natural recourses university. Ground water injected from some scaled water reservoirs through porous pipes into the soil and water table was created by a floater at stable depth beside of each lysimeter. Soil surface evaporation was measured daily by monitoring the water level changing in each lysimeter reservoir. After a three-month, the water content and electrical conductivity of the saturation extracted samples in four depths including 5, 30, 60 and 90 cm of each soil column were measured. The results of showed that at 1% probability, the rising slat mass in different treatments was significant. In the control treatment, salt accumulation intensity to the soil surface was more than other treatments compare with its groundwater concentration. Comparison of salt rising to the soil surface of treatments for two water tables (70 and 100 cm), showed that the salt rising differences between this two treatments was significant at 1 % probability, and accumulation of salts in the soil profile at 70 centimeters was more than its value at 100 cm water table in all groundwater salinity treatments. Evaporation results showed that the highest evaporation was occurred in 17.5 dS/m salinity treatment. Also as a whole, differences between the evaporation rates of 70 and 100 cm water levels were not significant at 1% probability.