سنجش سطح گرايش به درمان‌هاي سنتي با استفاده از گياهان دارويي در مناطق روستايي (منطقه مورد مطالعه دهستان زبرخان شهرستان نيشابور)

Assessment of trends to traditional treatments by using Herbal medicine in rural areas

مقدمه: در شرايط كنوني حجم قابل توجهي از جمعيت كشور (29‌%) در مناطق روستايي در حال زندگي و امرار معاش هستند. از آنجايي ‌كه روستاها محل تجمع فقر به شمار مي‌آيد، لذا توجه سطح سلامت بهداشتي (فردي، خانوادگي و محيطي) در محيط‌هاي روستايي كشور از اهميت قابل توجهي برخوردار است. روستاييان با توجه به دانش بومي پزشكي، از ابتدا از طريق استفاده از گياهان دارويي، روش‌هايي را براي پيشگيري و درمان اتخاذ مي‌كرده‌اند كه با ورود علم پزشكي نوين دچار تحول گرديد و از سطح به ‌كارگيري دانش بومي درمان در روستاها كاسته شد، اما در شرايط موجود علي‌رغم پيشرفت‌هاي علمي پزشكي، به دليل برخي آسيب‌هاي شيميايي داروها، گرايش به استفاده از گياهان دارويي به عنوان طب سنتي درحال افزايش مي‌باشد، لذا اين مطالعه با هدف سنجش سطح گرايش به درمان‌هاي سنتي با گياهان دارويي در مناطق روستايي دهستان زبرخان است كه در سال‌هاي اخير به شكل چشمگيري در حال افزايش مي‌باشد، به طوري كه توليد، جمع‌آوري و بسته‌بندي گياهان دارويي جنبه اقتصادي يافته است. روش: روش‌شناسي مطالعه بر اساس روش توصيفي ـ تحليلي بوده كه جمع‌آوري اطلاعات آن با دو شيوه كتابخانه‌اي و پيمايشي و با ابزار پرسشنامه در بين 129 نمونه در 10 روستاي منطقه زبرخان نيشابور انجام شده است. براي عملياتي‌سازي مطالعه، 15 شاخص اصلي مرتبط با مسأله استخراج گرديد و از طريق يافته‌هاي ميداني داده‌ها در سطح نمونه‌ها جمع‌آوري شد، سپس داده‌هاي جمع‌آوري‌شده از طريق روش‌هاي آماري مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه سطح گرايش به مصرف داروهاي گياهي در زنان بيشتر از مردان مي‌باشد. همچنين بر اساس آزمون همبستگي بين مؤلفه‌هاي گرايش به گياهان دارويي بيانگر عدم رابطه معني‌دار بين ويژگي‌هاي فردي از جمله درآمد ماهيانه، وضعيت بيمه و تحصيلات نسبت به گرايش روستاييان مي‌باشد. به علاوه نتايج حاصل از آزمون T-TEST حاكي از آن است كه براي تمام شاخص‌هاي گرايش در مجموع حدي بالاتر از ميانگين ديده شده است و با توجه به سطح معني‌داري بين متغيرهايي كه گرايش به مصرف را نشان مي‌دهند و مصرف داروهاي گياهي ارتباط معني‌دار وجود دارد. نتيجه‌گيري: با توجه به يافته‌ها، مي‌توان به گرايش بالاي روستاييان به استفاده از گياهان دارويي در درمان تأكيد كرد كه از دلايل اصلي آن مي‌توان به ترس از عوارض داروها، سطح درآمدهاي پايين و... اشاره كرد، لذا با توجه به فراگيرشدن استفاده از گياهان دارويي، ارائه آموزش‌هاي لازم جهت آگاهي بخشي در زمينه تهيه، نگهداري و مصرف گياهان دارويي به مردم روستايي ارائه شود.

Background: Nowadays a significant volume of the country's population lives in rural areas. Since the villages are poor, pay attention to health (individual, familyal and environmental) is very important. The villagers according to native medicine knowledge adopted methods for prevention and treatment that have been changed by modern medicin and therefore the level of utilization of native medicine in rural areas was reduced. But in existing conditions despite the scientific advances in medical sciences, the tendency towards herbal medicine is arising because of many chemical damages of the drugs. Accordingly, the present study is carried out to measure the degree of tendency of traditional treatments towards herbal medicine in the rural areas of Zebarkhan that is significantly arising in recent years so that the production, gathering and packiny of these plants has been economically viable. Methods: The methodology of the study is based on the descriptive-analytic method in which data collection is carried out through library-based research and survey research with questionnaires being distributed among people over 20 in the villages of the rural district of Zebar Khan in Nishapur. Based on Cochran’s theorem, the volume of the sample size is 129. For operationalization of this study we extracted 15 main indexs and by using field findings we gathered data in the samples. Then we analysed this data by statistical methods. Results: The results showed that the tendency to use herbal medicine is higher among women than men. According to the test, the correlation between the components of the tendency towards herbal medicine points to insignificant relation between personal characteristics such as monthly income, insurance and education with respect to the tendency of the villagers towards herbal medicine. Additionally, the T-Test results indicate that all the tendency indices have been set above average and that there is a significant relation between the level of significance of the variables that show the tendency to consumption and the tendency to use herbal medicine. Conclusion: Based on these findings it is emphsised on the villagers’ high tendency towards herbal medicine and its causes is involved side effects of medications, low incomes and etc. so due to the growing use of herbal medicines, it is better to provide the necessary educations for awaring about production, save and consume of these plants to villagers.