كاربرد چارچوب مفهومي بازاريابي اجتماعي در رفتارهاي سلامت: مروري بر اين رويكرد در ايران

مقدمه: رويكرد بازاريابي اجتماعي نوعي استراتژي متداول در بهداشت جهاني است و هدف كلي آن اطمينان از ارتقاي دانش و اصلاح نگرش در مخاطب است تا پايه‌گذار تغيير رفتار براي حفظ سلامت در فرد و جامعه شود. هدف از مطالعه حاضر مروري بر مطالعات انجام‌شده با استفاده از تئوري بازاريابي اجتماعي در حوزه سلامت در ايران است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه مروري مقالات فارسي و انگليسي مناسب و مرتبط با جست‌وجو در پايگاه‌هاي اﻃﻼﻋــﺎﺗﯽ Google scholar, Scopus, ProQuest, Web of Science, PubMed و پايگاه‌هاي فارسي SID و Magiran با استفاده از كليدواژه‌هاي فارسي شامل آموزش، آموزش بهداشت، تئوري بازاريابي اجتماعي، سلامت، رفتار سلامت، تغيير رفتار و معادل انگليسي آن‌ها از سال 1390 تا 1398 گردآوري شدند. در فرايند جست‌وجو، 412 مقاله به‌دست آمد كه ﭘﺲ از حذف موارد تكراري و ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﻋﻨﻮان، ﭼﮑﯿﺪه و متن اصلي، 395 ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﺎرج و 17 ﻣﻘﺎﻟﻪ وارد مطالعه شدند. يافته‌ها: مطالعات يافت‌شده ازنظر طراحي شامل نيمه‌تجربي، موردشاهدي، مقطعي و كيفي و در گروه‌هاي مختلف هدف همچون رانندگان، دانش‌آموزان، زنان باردار و افراد ميان‌سال بود. در تمام مطالعات تئوري، بازاريابي اجتماعي تأثير مثبتي در تغيير رفتار هدف و پيشگويي رفتار داشته است. نتيجه‌گيري: با توجه به اينكه ﻣﺪاﺧﻼت ارﺗﻘﺎي ﺳﻼﻣﺖ مبتني بر چارچوب بازاريابي اجتماعي بر عوامل بررسي‌شده تأثير مثبت داشته است و مطالعات كيفي نيز قادر به شناسايي نيازها و انگيزه‌هاي مخاطبان در اتخاذ رفتار هدف بوده است، به نظر مي‌رسد اين چارچوب مفهومي با توجه به مشتري‌محور بودن آن مي‌تواند در اولويت طراحي مداخلات تغيير رفتار در حوزه سلامت قرار گيرد.