تبيين ضرورت هاي سه گانة انسان كامل از ديدگاه ابن عربي و علامه طباطبايي

شناختن انسان كامل و پي بردن به ابعاد وجودي او جهت پيروي از وي در امور از گذشته همواره مورد توجه و علاقۀ انديشمندان بزرگ بوده است. اين موضوع يكي از مهم ترين اركان عرفان اسلامي است. نگارندگان در اين تحقيق قصد دارند تا به تبيين ضرورت هاي سه گانة انسان كامل از ديدگاه ابن عربي و علامه طباطبايي بپردازند. پرسش اساسي اين پژوهش آن است كه ضرورت وجود انسان كامل از ديدگاه علامه طباطبايي و ابن عربي چيست؟ ضرورت انسان كامل تنها براي عالم انساني نيست، بلكه ضرورتش براي كل عالم است يعني انسان نه تنها براي طي مراتب كمال به انسان كامل نياز دارد بلكه كل عالم براي بقا و حفظش نياز به انسان كامل دارد. در اين پژوهش نخست مراتب وجود از ديدگاه علامه مورد بررسي قرار مي‌گيرد و توجه ويژة ايشان به عالم اسماي الهي تبيين مي شود. ابن عربي و علامه هر يك از موجودات عالم را اسمي از اسماي الهي مي دانند كه در ميان آن ها «انسان» جامع جميع همۀ اسماي الهي است. ابن عربي براساس رويكرد علم الاسمايي خود به تبيين رابطۀ حق، انسان كامل و عالم مي‌پردازد. از ديدگاه ابن عربي، انسان كامل نزديك‌ترين تجلي به خدا محسوب مي شود و مي گويد انسان كامل واسطۀ فيوضات حق به ممكنات است. علامه نيز وليّ خدا را كسي مي داند كه به مقام ولايت الهي رسيده است و انسان ها از او تبعيت مي كنند. رويكرد علامه در مورد اين موضوع به آيات قرآن و اصول و مباني عقلي استوار است. يكي از دستاوردهاي اين پژوهش آن است كه نگارندگان علاوه بر ضرورت وجودي انسان كامل، كه غالباً محور مباحث ضرورت وجود انسان كامل در عالم پيرامون اين موضوع بحث مي شود، در مورد ضرورت سلوكي و ضرورت معرفتي نيز پرداخته اند و هر يك از ضرورت هاي سه گانه دلايلي جهت اثبات ضرورت وجود انسان كامل در عالم هستند.