بررسي آثار اجراي طرح‌هاي هادي روستايي بر كاهش تصرفات اراضي و حاشيه‌نشيني شهرها؛ نمونه پژوهش: روستاهاي حومه شهر سراوان (دزك تا آسپيچ)

طرح مسئله: اجراي طرح‌هاي هادي و مديريت زمين‌هاي كشاورزي در اطراف شهر سراوان، يكي از اولويت‌ها براي توسعه اين شهر است؛ زيرا بي‌توجهي به اين سكونتگاههاي پيراموني، مشكلاتي را براي سراوان همانند شهرهاي زاهدان، چابهار و زابل ايجاد كرده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف تحليل و ارزيابي اجراي طرح‌هاي هادي در سكونتگاههاي پيرامون سراوان انجام شده و در پي آن است تأثيرات اين طرح‌ها را بر جلوگيري از حاشيه‌نشيني و تغييرات كاربري اراضي پيرامون اين شهر نشان دهد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصيفي‌تحليلي است. جامعه آماري پژوهش، 5131 نفر از سرپرستان خانوارهاي روستايي حومه شهر سراوان و 30 نفر از كارشناسان و مسئولان توسعه روستايي است. حجم نمونه با بهره‌گيري از فرمول كوكران در پنج سكونتگاه روستايي كه از اجراي طرح‌هاي هادي در آنها پنج سال مي‌گذشت، 350 نفر برآورد شد. روش گردآوري داده‌ها، ميداني و كتابخانه‌اي است و براي تحليل داده‌ها در راستاي آزمون فرضيات، آزمون T تك‌نمونه‌اي، همبستگي و تحليل واريانس به كار رفت. نتايج پژوهش: نتايج نشان مي‌دهد اجراي طرح‌هاي هادي در كنترل حاشيه‌نشيني اثرگذاري مطلوب و در اهداف توسعه‌اي خود، عملكرد پذيرفته‌اي داشته است. اجراي طرح‌هاي هادي از ميزان حاشيه‌نشيني پيرامون شهر سراوان كاسته و واگذاري زمين روستايي توسط بنياد مسكن نقش مهمي در كنترل و مهار تصرفات اراضي در حاشيه شهر داشته است. ميانگين اثرگذاري اجراي طرح‌هاي هادي بر ابعاد كالبدي برابر با 1.32، بر ابعاد اقتصادي معادل 1.98، بر ابعاد اجتماعي برابر با 1.79 و بر بعد حاشيه‌نشيني معادل 1.78 است كه اثرگذاري مثبت اجراي طرح‌هاي هادي را بر ساختار سكونتگاهها و كاهش تصرفات اراضي حاشيه شهر سراوان نشان مي‌دهد. نوآوري: براي نخستين‌بار تأثيرات اجراي طرح‌هاي هادي در منطقه بررسي‌شده با تصاوير ماهواره‌اي آسيب‌شناسي و تحليل شد.