تجزيه عملكرد دانه و اجزاي آن در گندم نان و ارتباط آن ها با طول كلئوپتيل تحت شرايط كم‌آبي

اين تحقيق به‌منظور بررسي شاخص تحمل به كم‌آبي، برآورد تنوع ژنتيكي براي طول كلئوپتيل و بررسي نقش طول كلئوپتيل در نحوه واكنش به تنش انجام شد. مقايسه ميزان عملكرد و اجزاي آن در ژنوتيپ‌هاي گندم نان مناطق خشك و نيمه‌خشك ايران انجام گرفت. در اين تحقيق 50 ژنوتيپ در شرايط تنش آبي و عادي بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار موردمطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها در هر دو شرايط محيطي ازلحاظ كليه صفات به‌جز صفت تعداد سنبله در واحد سطح اختلاف معني‌داري وجود داشت و دامنه تغييرات براي كليه صفات داراي طيف نسبتاً بالايي بود كه نشان‌دهنده تنوع بالا بين ژنوتيپ‌هاي موردمطالعه بود. ميانگين تمام صفات به‌جز وزن سنبله اصلي و طول ريشك، در شرايط معمولي بيش‌تر از شرايط تنش رطوبتي بود. طول كلئوپتيل ژنوتيپ‌ها بين 2.41 تا 4.91 سانتي‌متر بود. در بين نه صفت موردمطالعه، تعداد شش صفت دچار كاهش رشد ناشي از اعمال تنش خشكي گرديدند و از اين ميان كاهش تعداد سنبله، عملكرد دانه در سطح و وزن سنبله از همه قابل‌توجه‌تر بود. سه ژنوتيپ شيرودي، اروم و پاستور متحمل‌ترين و ژنوتيپ استار داراي كمترين مقدار STI نسبت به تنش كم‌آبي بود. براي بررسي ارتباط صفات و شاخص مقاومت به خشكي با طول كلئوپتيل، ضريب همبستگي محاسبه گرديد. بيشترين همبستگي مثبت در هر دو شرايط محيطي (تنش و بدون تنش) ميان صفات ارتفاع بوته با طول كلئوپتيل به ترتيب به ميزان 0.56 و 0.43 و تعداد سنبله با طول كلئوپتيل به ترتيب به ميزان 0.16 و 0.165 بود. همبستگي طول كلئوپتيل تحت شرايط تنش و بدون تنش با شاخص STI منفي بود. بين عملكرد دانه و طول كلئوپتيل همبستگي منفي و غير معني‌داري وجود داشت. ضريب همبستگي طول كلئوپتيل با برخي صفات كميتي در شرايط تنش نسبت به شرايط عدم تنش كم‌آبي ازنظر اندازه و جهت تغيير نمود كه ناشي از نقش مؤثر طول كلئوپتيل در موازنه گياه و شرايط رطوبتي است