تحليل ساختاري الگوي فرهنگي روايت در فيلم‌هاي دادگاهي هاليوود و سينماي ايران از جنبه قانون‌گرايي

موضوع پژوهش پيش رو، بررسي الگوي كلي روايت در فيلم‌هاي دادگاهي«كيفري ـ جنايي» از منظر فرهنگي و روش آن تحليل روايت در فيلم‌هاي فوق‌الذكر است. بدين منظور از نظريات بازتاب و ساختارگرايي به‌منظور بنيان‌هايي استفاده شده است كه مي‌توانند نحوه و معناي چينش روايت را توضيح دهد. مدل اتخاذشده براي تحليل ساختاري روايت، مدل ويكتور ترنر است كه روايت را به چهار مقطع «نقض قاعده»، «بحران»، «چاره‌انديشي» و «بازادغام»(نتيجه چاره‌انديشي) تقسيم مي‌كند. در «سينماي هاليوود»دوازده فيلم و در «سينماي ايران» نيزدوازده فيلم با اين مدل تطبيق داده شده‌اند. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه «سينماي هاليوود» ساختار يكدستي از روايت‌هاي دادگاهي ارائه مي‌دهد كه مبتني برقانون‌محوري است؛ بدين معنا كه اين روايت‌ها با تأكيد بر مقطع چاره‌انديشي، دادگاه را نهاد صالح حل بحران به تصوير كشيده‌اند. در مقابل، «سينماي ايران» از ارائه روايت دادگاهي منسجم و قانون‌مدار ناتوان بوده است. سينماي ايران با تكيه‌بر قدرت مقطع بحران، يا همچون سينماي قبل انقلاب، به دادگاه و فرايند دادرسي كيفري قدرتي ناچيز داده است و همچون سينماي بعد انقلاب، دادگاه را نهاد ناشايست تحقق عدالت به تصوير كشيده است. به‌اين‌ترتيب به نظر مي‌رسد كه علت عمده قانون‌مدار نشدن روايت در فيلم‌هاي ايراني و عدم شكل‌گيري ژانر دادگاهي در سينماي ايران، حاكي از عدم باور به كاركرد نهاد دادگاه بوده است تا مواردي از قبيل ضعف فيلم‌نامه‌هاي دادگاهي يا ناتواني از اقتباس مناسب فيلم‌هاي هاليوودي.