امكان و امتناعِ مطالعات ميان‌رشته‌ايِ در حقوق موردكاويِ جامعه‌شناسيِ حقوق عمومي

Possibility and impossibility of interdisciplinary studies in LAW Case study: sociology of public law

اگر محوري­ ترين كاركرد حقوق عمومي را تنظيم و تمشيتِ كارآمد روابط «حكومت» و «شهروندان» قلمداد كنيم، مگر مي ­توان بهروزي و تنظيمِ به­سامان روابط اجتماعي را با خودبسندگيِ در حقوق تحقق بخشيد؟ اين مقاله در پي پاسخ به پرسش مطروحه شكل گرفته است. پيش­فرض نگارنده اين است كه مطالعات ميان­ رشته ­اي يك ضرورت و ناشي از پيچيدگي و چندوجهي­ بودن واقعيت ­هاي اجتماعي است. بر اين بنياد، اين سخن با هدف تبيين لزوم پيوند فرآيندهاي حقوقي­ سازي و شكل ­دهي هنجارها، ساختارها و سازوكارهاي حقوق عمومي، با يافته ­ها و دستاوردهاي ديگر علوم انساني و اجتماعي، به نگارش درآمده است. اين نوشتار از نظر شيوه گردآوري داده­ ها، كتابخانه­ اي و از حيث روش تحقيق نيز توصيفي-تبييني-تجويزي است. چنان­كه در گام نخست به ايضاح مفهوم مطالعات ­رشته ­اي، چندرشته­ اي، ميان ­رشته ­اي و فرارشته ­اي پرداخته؛ آن­گاه به تبيين چيستي و چرايي حقوق عمومي و نسبت آن با مفاهيم پيشين را بررسي كرده و نهايتاً به تجويز چگونگي پيوند بين مطالعات حقوقي و جامعه ­شناختي رسيده است. بر ­بنياد نتايج اين نوشتار، «جامعه­شناسيِ حقوق عمومي» مطالعه ­اي چندرشته ­اي است كه تفكيك بين واقعيت از ارزش، سنگ­ بناي شكل­ گيري آن و نظريۀ دولت قانونمند كه برپايۀ واقع­گرايي حقوقي و نهايتاً بي­طرفي در قبال برداشت­ هاي متفاوت شهروندان از زندگي مطلوب شكل گرفته است، رهاورد نظري آن است.

Interdisciplinary studies are currently a hot topic in legal academia, therefore one should distinguish four types in the sociological approach to law: disciplinary, interdisciplinary, multidisciplinary and transdisciplinary studies. Public law and sociology are strongly interconnected but the possibility of multidisciplinary in law is of concern here. In this study, it is argued that, sociology of public law as a multidisciplinary field of studies has affected theory of state. The study of public law and sociology rests on the belief that legal rules and decisions must be understood in the context. Public law is not autonomous, standing outside of the social world, but is deeply embedded within the society. In this paper, it is illustrated how different methods can be used in researching law and legal phenomena, and how methodological issues and debates in sociology are relevant to the study of law. It is concluded that sociology of public law is based on “legal realism” and the concept of rule of law is shaped from this theory.