تحليل فضايي رابطۀ فرم شهري با شاخص دسترسي مورد مطالعه: شهر مراغه

Spatial Analysis of the Relationship of Urban Form with Access Index (Case Study: Maragheh City)

فرم شهري برآيند شرايط محيطي و تصميمات برنامه ريزي در بستر زمان مي باشد. مطالعه و پژوهش در فرم شهري به دليل تاثيرات آن بر عملكرد هاي شهري از جمله كيفيت دسترسي شهروندان به خدمات مستقر در شهر داراي اهميت مي باشد. هر كدام از انواع فرمها شهري فشرده و يا پراكنده، در دسترسي شهروندان به خدمات تاثير گذار هستند. هدف از اين تحقيق شناسايي الگوي فرم شهري محلات شهري مراغه و نحوه دسترسي شهروندان به خدمات شهري مي باشد. تحقيق از نظر ماهيت از نوع توصيفي-تحليلي كه از طريق مطالعه اسنادي- كتابخانه اي انجام گرفته است.در تحليل داده ها از روش فازي و نرم افزارهاي GIS و SPSS استفاده شده است. يافته‌ هاي تحقيق نشان مي دهد كه الگوي فرم شهري مراغه بصورت فشرده و پراكنده توسعه يافته است. بدين صورت كه شهر در مركز و بافتهاي قديمي داراي الگوي فشرده و متراكم و در پيرامون و بافتهاي حاشيه اي بصورت پراكنده و نيمه پراكنده مي باشد.از طرفي نتايج تحليل همبستگي ميان فرم متراكم و شاخص دسترسي حاكي از وجود همبستگي معني دار ميان اين دو متغير مي باشد. بگونه اي كه ضريب دسترسي محلات و نواحي مركزي بهتر از بافتهاي حاشيه اي و جديد مي باشد. وجود اين شرايط در فرم شهري عدم تعادل فضايي در توزيع جمعيت و فعاليتها در سطح نواحي و به ويژه محلات شهري را موجب گرديده است. از طرفي برخي از شاخصهاي دسترسي نظير نسبت شبكه ارتباطي در محلات مركزي از سهم پايينتري نسبت به محلات حاشيه اي برخوردار هستند. اين عامل در كنار استقرار بسياري از فعاليتها و امكانات در اين قسمت از شهرموجب هدايت حجم انبوهي از سفرهاي درون شهري به مقصد محلات مركزي شهر و در نتيجه مشكلات ازدحام و ترافيك سنگين را ايجاد كرده است.

Urban form is based on environmental conditions and planning decisions in the context of time.The study of urban forms,is important due to its effects on urban functions,including the quality of citizens access to services located in the city.Each of the urban forms is compact or scatter are impact in the access of citizens to services.The purpose of this research is to identify the urban form of urban neighborhoods in Maragheh and how citizens access to urban services.Research in terms of the nature of the descriptive analytical type that has been done through the documentary library study.in data analysis from Fuzzy method and GIS and SPSS software were used.The research findings show that the Maragheh urban form pattern has been developed intensively and scattered. That way,the city in the center and the old textures have compact and dense patterns and in the periphery and marginal tissues are scattered and semi-dispersed.On the other hand, the results of the correlation analysis between the dense form and the access index indicate is a significant correlation between these two variables.So that the access to neighborhoods and central areas is better than the marginal and the new ones.On the other hand,some accessibility indicators such as the ratio of communication network in central neighborhoods have a lower share than marginal neighborhoods. This factor,along with the establishment of many activities and facilities in this part of the city, has led a large amount of intra-city trips to the city's central neighborhoods,resulting in heavy congestion and traffic problems.