بررسي تأثيرخصوصيات فيزيكي و شيميايي مارن‌ها بر ميزان و اشكال فرسايش آن‌ها مطالعۀ موردي: حوضۀ عون ابن علي (سرخاب تبريز)

مارن‌ها به دليل تركيبات فيزيكي و شيميايي و عدم استقرار پوشش گياهي در بستر آن ها و در نتيجه مواد آلي كم از حساس‌ترين سازندها به فرسايش محسوب مي‌شوند، به طوري كه كه با جدا شدن ذرات خاك و حمل آن به مناطق پايين دست منجر به ايجاد اشكال مختلف فرسايش مي‌گردد. منطقۀ مورد مطالعه به دليل خصوصيات فيزيكي و شيميايي مارن‌ها موجب ايجاد انواع اشكال فرسايشي در حوضه گرديده كه به دنبال آن جريانات گل آلود حاصل از فرسايش پذيري و رسوب زايي آن ها مناطق شهري پايين دست را تحت تأثير قرار مي‌دهد. در اين تحقيق تعداد 35 نمونۀ خاك از واحدهاي كاري جهت مشخص شدن ويژگي‌‌هاي فيزيكي و شيميايي و همچنين بررسي ميزان تلفات خاك با استفاده از دستگاه شبيه ساز باران به همراه 5 نمونه از واحدهاي مارني شاخص منطقه براي انجام آزمايش‌هاي كاني‌شناسي تهيه و به آزمايشگاه انتقال داده شد. جهت بررسي فرسايش پذيري مواد منفصل از روش K در معادلۀ جهاني فرسايش استفاده شد، كه طبق اين روش بيشترين مقدار k مربوط به اشكال بدلند با ضريب 70 درصد و كمترين آن مربوط به فرسايش سطحي و باراني با ضريب 25 درصد مي‌باشد. همچنين با توجه به اينكه تعداد 4 واحد كاري داراي مواد متصل بودند جهت بررسي فرسايش پذيري آن ها نيز از روش سلبي استفاده شد، به طوري كه كه بر اساس آن متوسط امتياز واحدهاي كاري داراي اين نوع مواد برابر 24/ 27 و همگي حساس نسبت به فرسايش مي‌باشند و بر اساس نتايج تجزيۀ آماري SPSSاز نظر توزيع فراواني نوع فرسايش، بيشترين نوع فرسايش مربوط به فرسايش سطحي و باراني با 17/6 درصد است، همچنين ميزان هدايت الكتريكي، نسبت جذب سديم، درصد سديم تبادلي و كلر با فرسايش لغزشي و پتاسيم با فرسايش بدلند رابطۀ مستقيم دارد و با كربن آلي رابطۀ معكوس دارد، در واقع كربن آلي نيز با پوشش گياهي رابطۀ مستقيمي دارد، به طوري كه مواد آلي باعث افزايش پوشش گياهي و پوشش گياهي نيز منجر به آبشويي سديم و پتاسيم و در نتيجه بر ميزان هدايت الكتريكي و نسبت جذب سديم تأثير مستقيم دارد.