تحليل رابطۀ صفت حيات با ساير صفات الهي از منظر فخر رازي

پژوهش حاضر به‌دنبال پاسخگويي به اين سؤال اساسي كه «رابطۀ صفت حيات خداي متعال با ساير صفات الهي از منظر فخر رازي چگونه است؟» شكل گرفت، ابتدا دغدغۀ فخر در معرفت صفات بررسي شد؛ دغدغۀ او رسيدن به معرفتي كامل يا دستكم معرفتي است كه رافع تكليف عقلي انسان در مقام معرفت خالق باشد؛ سپس رابطۀ علم و قدرت با حيات را بررسي كرديم و اين نتيجه حاصل شد كه علم و قدرت، از لوازم حيات هستند و حيات براي آنها نقش عليت دارد؛ سپس رابطۀ اراده با حيات كندوكاو شد؛ فخر اين صفت را در مرتبۀ متأخر از علم دانست، سپس به سميع و بصير پرداخته شد كه فخر آن دو را مساوق علم يا از لوازم علم معرفي كرد. صفت متكلم نيز بررسي شد و انديشۀ فخر اين‌گونه به‌دست آمد كه كلام يا آشكاركنندۀ علم است يا آشكاركنندۀ قدرت و از اين طرق به ذات منتسب مي‌شود و در نهايت بقاي حق‌تعالي مساوق حيات معرفي شد. نتيجه اينكه از منظر فخر، صفت حيات خداي متعال صفت محوري نسبت به ساير صفات بوده و تا حيات الهي نباشد، صفات ديگر به عرصۀ وجود نخواهد آمد..