ارزيابي و نقد برهان اجماع عام بر اثبات وجود خدا

Evaluation and Criticism of the Argument of ‘Public Consensus’ for Proving God’s Existence

برهان اجماع عام استدلالي عامه‌پسند است كه بر پايه اعتقاد عموم انسان‌ها به وجود خداوند بنا شده است. گرچه به نظر مي‌رسد اين استدلال قوت و استحكام ساير براهين را ندارد، اما تا حد بسياري موجه و پذيرفتني است. شواهد فراواني نشان مي‌دهد كه اكثريت انسان‌ها به وجود موجودي فراطبيعي اعتقاد دارند؛ تا جايي كه بسياري از فلاسفه و متكلمان از توافق همگاني و مشترك انسان‌ها به‌عنوان تأييد و پشتوانه برخي از نظرات و باورها استفاده كرده‌اند و متداول‌ترين اموري كه، با اين شيوه اثبات شده‌اند، «وجود خداوند» و «جاودانگي روح انسان» هستند. اين پژوهش در پي پاسخ‌گويي به اين پرسش‌هاست: تقريرهاي اين برهان علاوه بر توافق عام در اعتقاد به وجود خدا، چگونه بر خداشناسي و خداگرايي فطري تأكيد دارند؟ چه شبهه‌هايي بر خود برهان و تقريرهاي آن وارد شده است؟ يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اين برهان دو تقرير مشخص با روايت‌هاي متعدد دارد كه هر كدام به نوعي به همگاني‌ بودن اعتقاد به خداوند و خداگرايي فطري بشر تكيه زده‌اند. اگرچه اشكال‌هايي چون انكار عموميت، رد فطري بودن برهان، اتكا به تمثيل و شبهه شرك و بت‌پرستي به اين برهان وارد شده، ولي هر كدام به نوعي پاسخ داده شده و مورد بررسي قرار گرفته‌اند.

The argument of ‘public consensus’ is a popular argument founded on the basis of all humans’ belief in God’s existence. Although it seems that the argument lacks the strength of other arguments, it is somewhat justified and acceptable. Evidences show that the majority of human beings believe in the existence of a meta-physical being; thus, many philosophers and theologians have regarded humans’ common agreement and public consensus as the support for some theories and beliefs. The most common facts proven through this method are ‘God’s existence’ and ‘eternality of human’s spirit’. This study seeks to answer the following questions: “How do the expositions of this argument emphasize on the innate divinity and theism in addition to public consensus in believing in God?” and “What doubts have been cast on the argument and its expositions?” The findings of the study show that this argument has two certain expositions with numerous narrations, each of which stresses on universality of belief in God and human’s innate theism. Although some objects such as denying universality, rejecting the innateness of the argument, stressing on analogy and suspicion of polytheism have been put forward for this argument, each has been answered and investigated here.