بررسي و مقايسۀ ديدگاه هابرماس و علامه طباطبايي دربارۀ اختيار با تكيه بر نظريۀ ادراكات اعتباري

در آثار علامه طباطبايي دو رويكرد متفاوت نسبت به مسئلۀ اختيار ارائه شده است: رويكرد سازگارگرايانه و رويكرد اختيارگرايانه. رويكرد اختيارگرايانۀ علامه طباطبايي ديدگاه ابتكاري اوست كه از طريق اعتبار وجوب، به عنوان يكي از اعتبارات قبل از اجتماع، در سطح فردي و شخصي نه اجتماعي ترسيم مي گردد. هابرماس نيز در يك رويكرد اختيارگرايانه از طريق جداكردن ساحت عليت در جهان طبيعي از ساحت دلايل در جهان اجتماعي، اختيار انسان را ترسيم مي كند. مقالۀ حاضر در صدد پاسخ به اين پرسش هاست: ديدگاه اختيارگرايانۀ علامه طباطبايي با ديدگاه اختيارگرايانۀ هابرماس چه شباهت ها و چه تفاوت هايي دارد؟ هر يك از اين دو ديدگاه در مقايسه با ديدگاه ديگر چه مزيت ها و چه نقاط ضعفي دارد؟ آيا اين ديدگاه ها قابل پذيرش اند و مي توانند اختيار انسان را تبيين كنند؟ در اين مقاله اين دو ديدگاه دربارۀ اختيار، با يكديگر مقايسه و بررسي شده اند. ديدگاه اختيارگرايانۀ هابرماس از اين جهت كه اختيار را از طريق يك جهان نمادين و اعتباري كه مشمول قانون عليت و ضرورت علّي نيست تبيين مي كند، شبيه ديدگاه اختيارگرايانۀ علامه طباطبايي است؛ با اين تفاوت كه در رويكرد علامه طباطبايي امر اعتباري، يك اعتبار وابسته به شخص اعتباركننده و از اعتبارات قبل از اجتماع است؛ اما در تقرير هابرماس، امر اعتباري، يك جهان اجتماعي است كه مستقل از شخص مستقر است و شخص آن را اعتبار نكرده است. بررسي ديدگاه ها به اين مطلب انجاميد كه هر دو ديدگاه دچار اشكالاتي هستند و نمي توانند رويكردي قابل قبول در تبيين مسئلۀ اختيار به شمار آيند.