چالش تجارب ديني متعارض براي برهان تجربه ديني و بررسي راه حل‌ها

برهان تجربه ديني تلاش مي‌كند با استناد به حجيت معرفت شناختي تجربه‌ها ي ديني، وجود خدا را اثبات كند. همان طور كه مشاهده اشياي مادي مي‌تواند دليلي بر وجود آنها باشد، شهود خداوند نيز مي‌تواند دليلي بر وجود چنان موجودي باشد. در برابر اين برهان چالش‌هاي مختلفي مطرح شده كه چالش تجارب ديني متعارض يكي از آنها و چه بسا دشوارترين آنها است. اين چالش به اين نكته اشاره دارد كه متعلق تجارب ديني گوناگون، كه در بستر سنت‌هاي ديني مختلف شكل مي‌گيرند، آن‌چنان متفاوت از يكديگرند كه امكان صدق همه آنها وجود ندارد و لذا قابل جمع با يكديگر نيستند. هدف اين مقاله بررسي و ارزيابي راه حل‌هاي پيشنهادي مدافعان برهان تجربه ديني براي غلبه بر اين چالش مي‌باشد. نتايج اين بررسي نشان مي‌‌دهد هيچ كدام از اين راه حل‌ها قادر نيستند پاسخي كامل به چالش تجارب ديني متعارض ارائه نمايند، هرچند به نظر مي‌رسد راه حل تفسيرگرايي قابل‌دفاع‌تر از ديگر راه حل‌ها باشد. همچنين از بررسي‌ها مي‌توان نتيجه گرفت كه تجارب ديني را نمي‌توان به مثابه براهيني بر اثبات وجود خدا دانست؛ زيرا فاقد استحكام لازم و كافي براي اثبات هستند؛ بلكه مي‌توانند تأييدهايي بر وجود خدا باشند؛ بنابراين هنوز مي‌توان به عنوان مؤيد بر وجود خدا از آنها بهره جست. شايان ذكر است اين تحقيق به شيوه كتابخانه‌اي و توصيفي تحليلي انجام گرفته است.