مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي روابط بين صفات براي تحمل به تنش خشكي در ژرمپلاسم ايراني گندم

چكيده فارسي :

ه منظور ارزيابي تحمل به تنش شوري در توده هاي گندم نان، تعداد 823 نمونه ژنتيكي با مبدأ متفاوت از كلكسيون گندم نان بانك ژن گياهي ملي ايران مورد آزمايش قرار گرفتند. ارزيابي توده ها در شرايط تنش شوري در مزرعه پژوهشي اردكان با ميزان شوري خاك و آب آبياري به ميزان 10 تا 12 دسي زيمنس بر متر در قالب طرح آگمنت با سه رقم شاهد كوير، روشن و ماهوتي انجام گرفت. صفات مورفولوژيكي و زراعي نمونه هاي ژنتيكي و ارقام شاهد اندازه گيري شد. با بررسي آمار توصيفي مشخص شد كه از بين صفات مورد ارزيابي، وزن دانه پنج سنبله و تعداد پنجه بيشترين ضريب تغييرات را (به ترتيب 27.99 و 24.13 درصد) داشتند. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي نشان داد كه تعداد هفت مولفه اصلي، 69.18 درصد از تغييرات كل را توجيه نمودند. مولفه اصلي اول بر وزن دانه پنج سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد گلچه درسنبلچه بيشتر تاكيد داشت و نمونه هاي ژنتيكي 3528 (مبدأ ناشناخته از ايران)، 3477 (خراسان)، 4056 (كرمان)، 3532 (مركزي)، 3526 (مركزي)، 3569 (لرستان)و 3444 (خراسان) را متمايز نمود. تجزيه خوشه اي به روش K means انجام گرفت و نمونه هاي ژنتيكي در پنج گروه قرار گرفتند. در گروه دوم تعداد 38 نمونه ژنتيكي داراي عملكرد دانه پنج سنبله، وزن صد دانه و تعداد دانه در سنبله بيشتري نسبت به رقم كوير بودند. در گروه پنجم سه نمونه ژنتيكي شامل 3238 (خراسان)، 4436 (هندوستان) و 5415 (يونان) داراي عملكرد دانه پنج سنبله، وزن صد دانه و تعداد دانه سنبله بيشتري نسبت به ارقام شاهد روشن و ماهوتي بودند. مجموع نتايج تحقيق نشان دهنده تنوع ژنتيكي بالا و امكان گزينش براي تحمل به شوري در ذخاير ژنتيكي گندم نان بود