بررسي نقادانۀ همسان‌انگاري ايزدان/ايزدبانوان ايراني با خدايان/خدابانوان يوناني مطالعۀ موردي: وَنَند، اشي و نيكه

A Critical Review of the Equality Iranian God/Goddess with the Gods/Goddess of Greeks Case study: Vanand, Ashi and Nike

يكي از نقش‌هاي خدابانوان كه در آثار دورۀ اشكاني و ساساني بسيار به كار رفته است نقش نيكه است. اين نقش در دورۀ اشكاني بر سكه‌ها و نقش‌برجسته‌هاي اشكاني به كار رفته است. ديدگاه‌هاي گوناگوني دربارۀ اين نقش بيان شده است چنانكه برخي بر اين باور هستند كه اشكانيان با بهره بردن از شمايل‌نگاري يوناني، ايزدان ايراني را تجسم مي‌بخشيدند و خدابانو نيكه را بازتابي از ايزدبانو اشي يا ايزد ونند در سكه‌هاي اشكاني قلمداد كرده‌اند. بااين‌حال پادشاهي چون بلاش يكم هنگامي كه بر اريكۀ پادشاهي نشست در باززنده‌سازي فرهنگ و آيين‌هاي ايراني تلاش بسياري كرد و نيز كوشش او بر آن بود تا بازماندۀ گرايش‌هاي يوناني را در ايران از ميان برد. نگارندگان در اين مقاله به پيشينۀ اين نقش مي‌پردازند و سپس ديدگاه‌هاي بيان شده دربارۀ آن را بررسي مي‌كنند و به اين برآيند مي‌رسند كه نقش خدابانو نيكه در دورۀ اشكاني همسان ايزدبانو اشي يا ايزد ونند نبوده است. ازهمين‌روي بلاش يكم با هدف ايراني‌گرايي و كنار گذاشتن نقش و نمادهاي انيراني همراه با شور و شوق و تب و تاب ايران‌ خواهي در دربار همايوني و نيز در ميان خاندان‌هاي بزرگ اشكاني، نقش و نگارۀ خدابانو نيكه را نيز از سكه‌هايش زدود.

One of the goddessesfigures, used in the works of the Parthian and Sasanian periods, is the Greek goddess Nike figure. This goddess figure has been used in the Parthian period on Parthian coins and rock reliefs. In Sasanian era goddess Nike has also been depiction on some rock reliefs. Various views have been expressed about this figures, as some believe that the Parthians with using Greeks iconography, depiction the Iranian goddess. So described the Nike goddess in the Parthian period was identical with the Ashi and Vanand. However, the kingdom, as Vologases I, made a great contribution to rebuilding Iranian culture and religions when it came to reign and also tried to eliminate the cultural remains of Greek in Iran. As according to the book of Denkard at the time of Vologases, the Avesta text was collected and the Greeks names of the cities again renamed by Iranian names. For the first time, he also used the Parthian Pahlavi line and fire-altar on his coins. maybe because of the fact that he removed the figure of Nike goddess from his coins. The authors of this paper deal with the figure of Nike goddess among the Greeks and the Seleucid and the Parthian period. Then they examine the views about Nike Goddess expressed on it in Iranian culture. They continue to conclude that the figure of Nike goddess in the Parthian period was not identical with the Ashi and Vanand. For this reason, Vologases I, eliminated the figure of Nike goddess from his coins during his reign with the goal of Persianism and the abandonment of non-Iranian symbols.