انسان‌شناسي فلسفي؛ مدخلي بر انسان‌شناسي ساحتي (نقد كتاب انسان‌شناسي فلسفي)

Philosophical anthropology; introduction to dimensional anthropology

اين مقاله به معرفي و نقد كتاب «انسان‌شناسي فلسفي» اثر «هانس ديركس» مي‌پردازد. نويسنده در اين كتاب به گزينش متوني حاوي ديدگاه هاي آموزشي در ذيل موضوع بحث پرداخته كه عمدتاً بدون تحليل جامع و نظام ­مندي عميقي طرح شده­اند. در اين مقاله، پس از اشاره به چهار سطح از انسان‌شناسي فلسفي نزد «ديركس» و نقد آن، از اهميت توجه به رويكرد جديدي با عنوان «انسان‌شناسي ساحتي» سخن رفته و ضمن بررسي تقسيم‌بندي انسان‌شناسي در ساختار كتاب، به الگوي پيشنهادي چهارجانبه در مواجهة انسان با؛ خود، طبيعت، جامعه، و خدا اشاره شده است. در ادامه، با روش تحليلي – انتقادي، به تبيين وجوه اشتراك و اختلاف ديدگاه‌هاي انسان‌شناسي مي­پردازد و زمينه را براي نقد فلسفي آن‌ها فراهم خواهد ساخت. در اين منظر، مهمترين يافتۀ پژوهش آن است كه؛ غالب رويكردهاي انسان‌شناختي، به بُعد يا ابعادي از وجوه انسان توجه كرده و دچار بزرگ‌نمايي شده‌اند و در كمتر ديدگاهي مي‌توان به تحليل نسبت و ترابط تمامي قواي انساني با يكديگر دست‌يافت. اين امر، نشان از اهميت توجه به بنيادهاي فلسفي و روش ­شناختيِ «انسان‌شناسي ساحتي» دارد. اين كتاب، از جهت افق‌گشايي علمي و پيش رو قراردادن پرسش‌هاي اصلي انسان‌شناسي، بسيار راهگشاست اما ارائة هر تعريفي از قلمرو و مصاديق انسان‌شناسي فلسفي، وابسته به تبيين «موضوع» و «روش» چنين رويكردي است و بدون چشم‌انداز دقيقي از مولفه ­هاي آن، نمي‌توان به مرزهاي روشني ‌بين سطوح چهارگانة انسان‌شناسي‌هاي مذكور نزد «ديركس»، دست يافت.

The present paper introduces and criticizes the book entitled "philosophical anthropology" authored by "Hans Dierkes". In this book, the author has selected texts containing educational perspectives on the subject matter of the discussion, which have been proposed mainly without any comprehensive analysis and deep systematization.After mentioning four levels of philosophical anthropology proposed by "Dierkes" and criticizing them, this paper talks about the importance of paying attention to the new approach called "dimensional anthropology", and in addition to investigating the anthropology classification in the book structure, it has referred to the proposed quadripartite model in the human exposure to self, nature, society, and God. In the following, the similarities and differences between the anthropological perspectives are explained using analytical-critical method and it paves the way for their philosophical criticism. Accordingly, the most important finding of this research is that most the anthropological perspectives have paid attention to one or more than one dimensions of human facets and have been magnified, and there is few perspectives in which one can achieve the analysis of the relation and interaction between all human forces, indicating the importance of paying attention to the philosophical and methodological foundations of "dimensional anthropology". This book is very helpful with regard to opening scientific horizons and posing main anthropological questions, but presenting any definition of the realm and examples of philosophical anthropology depends on the explanation of the "subject" and "method" of such approach and no clear boundary can be found between the four levels of philosophical anthropology proposed by "Dierkes" without having an accurate perspective on its components.