بررسي جاودانگي انسان از ديدگاه ابومنصور ماتريدي

ماتريديه، مذهب كلامي منسوب به ابومنصور محمد ماتريدي سمرقندي (م 333ق)، از مذاهب كلامي كهن و گستردۀ اهل سنت است كه در ميان مسلمانان حنفي‌مذهب رايج است. ماتريديان نيز همانند ديگر فرقه‌هاي اسلامي به جاودانگي انسان و حيات پس از مرگ كه از مسائل بنيادين كلامي است باور دارند. يكي از موضوعات مربوط به حيات پس از مرگ، مسئله جاودانگي و نيز نوع استدلال‌هاي اقامه‌شده در اين زمينه است. در اين مقاله، به روش توصيفي‌ ـ تحليلي و با مراجعه به آثار كلامي و تفسيري ابومنصور ماتريدي، در مقام بنيانگذار مذهب ماتريديه، به بررسي اين مسئله مي‌پردازيم كه وي چه تصويري از جاودانگي انسان ارائه داده و از چه استدلال‌هايي بهره برده است. ماتريدي به جاودانگي انسان به صورت تركيبي از روح و جسم در آخرت باور دارد و در مقام استدلال، در كنار استدلال‌هاي نقلي، بيشتر از استدلال‌هاي عقلي بهره مي‌برد؛ هرچند در منظومۀ كلامي‌ ماتريديه كه جزو فرقه‌هاي عقل‌گرا شمرده مي‌شود، در بحث از جاودانگي انسان، به طور عمده به استدلال‌هاي نقلي تمسك مي‌شود و اساساً برخي از ماتريديان مسائل مربوط به حيات پس از مرگ را «سمعيات» عنوان داده‌اند. با اين حال، ابومنصور ماتريدي در تبيين و تفسير اين استدلال‌هاي نقلي، با در‌پيش‌گرفتنِ رويكرد كلي عقل‌گرايانۀ خود، برخي استدلال‌هاي عقلي نيز ارائه كرده يا دست‌كم به تبيين عقليِ استدلال‌هاي نقلي پرداخته است.