بازساخت، اعتباريابي و پاياسازي مقياس سنجش پريشاني ناشي از تغييرات ناگهاني محيط در پي مخاطرات، مورد مطالعاتي زلزلۀ 1382 بم

رخداد زلزلۀ 1382 موجب جراحات، مرگ‌ومير، آسيب كالبدي و تخريب گستردۀ بافت باغ‌شهر و در نتيجه تغييرات ناگهاني محيط اجتماعي-كالبدي شهر بم شد. تا به امروز ابزار سنجش كمّي به‌منظور ارزيابي تأثير تغييرات ناگهاني محيط در پي زلزله در ايران وجود نداشته است. هدف پژوهش حاضر بازساخت، اعتباريابي و پاياسازي مقياس سنجش پريشاني محيطي در پي رخداد زلزله است. اين مقياس شامل 79 گويه در قالب شش عامل دلبستگي مكاني، تواتر مشكلات محيطي، مشاهدات مشكلات محيطي، تهديدها، تأثيرات احساس‌شده و سولاستالژيا است كه ترجمۀ موازي به فارسي، ارزيابي قضاوتي گروه‌مبنا، ترجمۀ برگشتي، تعديل، پايلوت و پيمايش ميداني شد. روش تحقيق توصيفيپيمايشي با رويكرد تحليل عامل اكتشافي است. در مرحلۀ پايلوت 44 نفر از ساكنان بم پرسشنامه را تكميل كردند و ضرايب تمييز، هماهنگي و مقبوليت محاسبه شد. جامعۀ آماري پيمايش ميداني 295 نفر از ساكنان شهر بم بودند كه به روش غيرتصادفي در دسترس پرسشنامۀ آنلاين را تكميل كردند. يافته‌ها حاكي از آن است كه در مقياس سنجش پريشاني محيطي در زلزلۀ بم، محتواي مقياس اصلي با سازگاري و تعديل مناسب براي تفاوت‌هاي زمينه‌اي، حفظ شده است. طبق تحليل‌ها نُه عامل دلبستگي مكاني، سولاستالژيا، شدت و ميزان آلودگي‌ها و مشكلات محيطي ناشي از زلزله و عمليات بازسازي، تغيير عوارض و شكل زمين پس از زلزله، آلودگي يا اختلال در منابع آب، مشكلات محيطي ناشي از آوار و ساخت‌و‌ساز مجدد، تغيير چشم‌اندازهاي طبيعي شهر، ارزيابي و تأثيرات ادراك‌شده ناشي از بازسازي، توسعه و منافع آن و پيامدهاي زلزله بر سلامت بازماندگان، شناسايي شدند. اين مقياس ابزاري پايا و تعميم‌پذير براي ارزيابي تأثيرات رواني ناشي از تغييرات ناگهاني محيط در پي زلزله در ايران است.