بررسي بن مايه گناه- رستگاري در قالب روايت هاي عشق نامادري به پسرخوانده (بررسي مقايسه اي يوسف و زليخاي جامي و روايت تبتي داستان ملكه و راهب)

يكي از كهن ترين و گسترده ترين بن مايه هاي داستان هاي عاشقانة جهان، عشق نامادري به پسر همسر است. در ادب پارسي افزون بر بهترين نمونۀ ايراني آن كه در داستان سياوش و سودابۀ شاهنامه گزارش شده است، با تأثير پذيري از روايت قرآني داستان سامي يوسف و زليخا، آثارو منظومه هايي پديد آمد كه هنري ترين آن ها محبت نامه سرودۀ عبدالرحمن جامي در اورنگ پنجم از هفت اورنگ است. در آثار ملل ديگر نيز روايت هايي با بن مايه مشترك با اين داستان وجود دارد كه از آن جمله روايتي از شرق دور و در ادبيات تبتي است كه در نوشتار حاضر زير عنوان داستان راهب وايروكانا و ملكه شي پونگ‌زا، معرفي مي شود. سپس در نگاهي كلي نشان داده مي شود كه رويكرد اصلي اين داستان ها بر اصل تركيب تقابلي گناه- رستگاري قرار دارد و هر دو شخصيت اصلي (زن خطاكار و مرد پرهيزگار) براي عبور از خطا و رسيدن به رستگاري ناگزير از چهار مرحله: گناه، عقوبت، رهايي از گناه، و رستگاري، عبور مي كنند. همچنين درتحليل گناه در تركيب تقابلي گناه- رستگاري، با بهره مندي از تحليل اسطوره اي نشان داده مي شود كه زن خطاكار در اين روايت ها نمادي از آيين ها و اعتقادات كهن و مهجور و مرد پرهيزگار جلوه اي از نظم نوآيين در جوامعي هستند كه در سپيده دم تاريخ خود در حال پي افكندن بنيادي نوين هستند و اين تقابل كهن و نو به صورت تقابل گناه- رستگاري در اين داستان ها نمود مي يابد.

no abstract