بررسي تطبيقي زهد از نگاه خواجه عبدالله انصاري در «منازل السائرين» و بحيابن‌باقودا در «الهداية الي فرائض القلوب»

زهد، فضيلت اخلاقي و از اصول محوري و سرچشمه‌هاي تصوف است كه خواجه عبدالله انصاري (396-481ق)، عارف مسلمان، در «منازل السائرين» و بحيابن‌باقودا، عارف يهودي معاصر وي، در «الهداية الي فرائض القلوب»، آن‌ را از جمله ابواب سلوكي قرار داده‌اند. يافته‌هاي اين پژوهش كه بر پاية مطالعات كتابخانه‌اي و با روش توصيفي ـ تطبيقي، مرتبة زهد را در نزد دو عارف بررسي كرده است، نشان مي‌دهد كه اين دو عارف با وجود اشتراك در تعريف زهد، دربارة جايگاه، شرح و تقسيم‌بندي آن اختلاف دارند. خواجه زهد را در جايگاه شانزدهم از منازل يك‌صدگانة سلوكي به‌سوي توحيد قرار داده است؛ حال آنكه ابن‌باقودا آن را باب نهم از ابواب ده‌گانه به‌ محبت الهي معرفي كرده است. خواجه كه بنيان سلوكي خود را بر نقل و كتاب استوار نموده، در بيان موجز خود، درجات زهد را بر اساس رتبة سالكان، به سه درجة شرعي، اخلاقي و عرفاني تقسيم كرده است؛ ولي بحيا با استفاده از عقل، نقل و كتاب و بهره‌گيري از منابع اسلامي، در قالب بياني مبسوط، با نگاهي اخلاقي و با تأكيد بر ملاك اعتدال شرعي، به تبيين و ارزيابي زهد در سالكان پرداخته است.