شناسايي ابعاد برنامه درسي مغفول بر اساس تفاوت برنامه درسي آكادميك و برنامه درسي قصد شدۀ آموزش مفاهيم شهروندي در كتب مطالعات اجتماعي متوسطۀ دورۀ اول

آماده‌سازي و تربيت شهروندان يكي از مهمترين وظايف نظام‌هاي تربيتي به خصوص نظام تعليم و تربيت محسوب مي‌شود. هدف اين تحقيق شناسايي ابعاد برنامه درسي مغفول بر اساس تفاوت برنامه درسي آكادميك، و برنامه درسي قصد شده آموزش مفاهيم شهروندي در كتب مطالعات اجتماعي متوسطه دوره اول بوده است. در اين مطالعه از دو روش كيفي منطبق بر منطق استقرايي يعني تحليل محتواي كيفي متون، و مطالعه موردي كيفي استفاده شد. در مرحله تحليل محتواي متون، منابع تحليل شده عبارت از محتواي كتب مطالعات اجتماعي پايه‌هاي هفتم، هشتم و نهم بوده‌اند، و نمونه برابر با جامعه بوده است. واحد تحليل، يك درس و واحد ثبت نيز عبارت از يك پاراگراف، يك تصوير و يا يك تكليف بوده است. در قسمت مطالعه موردي كيفي ، مشاركت‌كننده‌ها شامل استادان حوزۀ مطالعات اجتماعي، و جامعه‌شناسي دانشگاه‌هاي تبريز و اروميه بوده، و نمونه‌گيري نيز با رويكرد هدفمند، و مبتني بر تكنيك نمونه‌گيري موارد مطلوب انجام شده و با 16 نفر مصاحبه ژرف‌نگر به عمل آمد. مصاحبه‌ها با استفاده از روش تحليل مضموني، تحليل شدند. در نهايت مضمون‌هاي حاصل از مصاحبه‌هاي استادان با مضمون‌هاي كتب درسي مقايسه شد. بر اساس نتايج به دست آمده، مضامين آموزش اقتصادي (آشنا نمودن دانش‌آموزان با شغل‌هاي نوين در شبكه‌هاي اجتماعي، كمك به دانش‌آموزان در انتخاب شغل مناسب، تلاش كردن به صورت جدي در زمينه‌هاي مالي، آشنايي با مفهوم پس‌انداز و ساده زيستي)، آموزش خانواده (آشنايي با شيوه‌هاي همسر گزيني)، آموزش صلح، حل تعارضات و كشمكش‌ها مقاومت در برابر ظالم، و دفاع ازحقوق خود، امنيت، تربيت سياسي، آموزش مهارت‌هاي زندگي، آشنايي با نقش جنسيت، و آموزش تفكر منطقي به عنوان مضمون‌هاي مغفول از نظر استادان شناسايي شد.