واكاوي نظريه ها و روند دولت سازي جهان غرب و اسلام به مثابه تجربه اي براي نظام جمهوري اسلامي در ايران

Exploring the Theories and Processes of government Formation in the Western World and Islam

دولت سازي پس از انقلاب اسلامي در ايران با استفاده از تجارب دولت سازي گذشته وارد مرحله جديد و مهمي از دولت سازي شده است. با سقوط نظام سلطنت و پيروزي انقلاب اسلامي مردم ايران در بهمن ماه سال 1357، اولين نظام سياسي مردم‌سالارِ شيعي با عنوان «جمهوري اسلامي ايران» و با محوريت «ولايت فقيه» در زمان غيبت امام عصر(عج) تحقق يافت. به طوري كه براي اولين بار پس از 1400 سال در تاريخ اسلام و ايران، دين اسلام و مذهب شيعه با پيروزي انقلاب اسلامي در ايران با ارائه الگو براي اداره جامعه، به طور مستقيم وارد مديريت عرصه سياسي با رويكرد مردمي شده است. در مرحله كنوني، نظام «جمهوري اسلامي» به عنوان نقطه عطف و اولين تجربه تاريخ سياسي شيعه در مردم سالاري ديني استقرار يافت كه سازوكار دولت سازي موجود در آن بر مبناي فقه سياسي شيعه و محوريت «ولايت فقيه»با «مردم سالاري ديني» و «قانون اساسي» برآمده از تجارب عقل بشري به عنوان الگوي جديد براي دولت اسلامي معرفي گرديده است. تمدن غرب پس از دوره افول قدرت كليسا، دوره جديدي از دولت سازي را در دو محور دولت سازي «درون‌زا» و «برون‌گرا» تجربه نموده است. همچنين نظريات متعددي از قبيل نظريات «حقوقي»، «كثرت گرايي»، «كاركردگرايي» و نظريه «طبقاتي دولت» نيز منجربه ايجاد دولت‌هاي «محافظه كار»، «ليبرال»، «دموكراتيك»، «فاشيسم»، «كمونيسم»، «رفاهي» و «نئوليبرال» در تمدن غربي شده است. تجارب دولت سازي در تمدن اسلامي نيز دولت هاي اهل سنت به پادشاهي هاي مطلقه و يا دموكراسي‌هاي سكولار ختم گرديد و در تشيع نيز علاوه بر مدت كوتاه تجربه نظام امامت، در دوران غيبت دولت‌هاي شيعي به سلطنت هاي استبدادي رسيد كه البته مدل مشروطه با آرمان تحديد قدرت سلطنت و افزايش اختيارات پارلمان نيز در ايران تجربه شد. براساس روش توصيفي- توليلي اي مقاله با نگاه مختصري به نظريه هاي دولت و روند دولت سازي در جهان غرب و اسلام، استفاده از تجارت بشري از سوي نظام جمهوري اسلامي ايران در دولت سازي و شيوه ايفاي نقش مردم در تأسيس و اعمال نهاد مهم حكومتي مي پردازد.

There are numerous theories about the State such as "legal", "pluralism", "functionalism", "developmental" and "class state" theories that lead to the creation of "conservative", "liberal", "democratic", "fascist", "Communist", "welfare" and "neoliberal" theory of state that have become the norm in Western civilization. The experiences of state-building in Islamic civilization also led to Sunni governments to secular monarchies or secular democracies, and in addition to the short-lived experience of the Imamate system in Shi'ism, the Shi'ite governments came to despotic monarchies during the absence of a constitutional model. The aspiration to regain power and increase parliamentary powers was also experienced in Iran. But the process of state-building after the Islamic Revolution of Iran, using the experiences of past state-building, has entered a new and important stage of state-building for the realization of a “new Islamic civilization”. At the present stage, the Islamic Republic system has been established as a turning point and the first experience of Shi'a political history in religious democracy, with the current state-building mechanism based on the dynamic political jurisprudence and the centrality of "Velayat-e Faqih" with "religious democracy" and "The constitution» Based on the human experience of other societies has been introduced as a new paradigm for the Islamic State. However, based on the "descriptive-analytical" approach in this study, theories of government and the process of state-building in the Western world and Islam as the state-building experience for the model of the Islamic Republic of Iran are discussed.