بررسي بازتاب انديشه سفر (مهاجرت) بر شخصيّت‌‌پردازي غزلِ عاشقانه سعدي‌‌شيرازي و طالب‌‌آملي

تخيلِ هنري شاعر مهم‌‌ترين عامل شكل‌‌دهنده به شعر اوست، اما مكان و زمان بر گفتمان وي تأثير چشمگيري دارد. در پيوند با اين موضوع، شعر غنايي فارسي به‌ويژه غزل، حاصل حساسيت و عاطفه شاعر در روزگاري پُر تلاطم است. چنين روزگاري دو واكنش را از سوي شاعر در برداشته؛ فروخزيدن به جهان درون يا برون‌‌رفت از مكان واقعي و جستجوي زمان ـ مكاني عاري از آشوب. در اين ميان دو شاعر از دو دوره و سبك ادبي فارسي يعني «سبك عراقي» و «هندي» كه به سبب تحولات عميق فرهنگي ـ ديني، سياسي و اجتماعي، بخش قابل توجهي از عمر خود را در سفر و مهاجرت سپري‌‌نمودند، موجد نگرش‌‌هاي متفاوتي به جايگاه و ويژگي‌‌هاي معشوق در غزل گرديدند كه پيش از آن بي‌‌سابقه بوده‌‌است. در اين پژوهش كوشش‌‌شده به روش توصيفي ـ تحليلي، غزل‌‌هاي عاشقانه سعدي و يكي از پيروان او (طالب آملي) بررسي‌‌شود تا تحولات ايجاد‌‌شده بوسيله اين دو شاعر متأثر از سفر و يا مهاجرت بر اجزاي غزل نقد‌‌ گردد. حاصل‌‌كار نشان‌‌مي‌‌دهد ريشه‌‌هاي اصلي تفكر دو شاعر، متأثر از زمينه و زمانه مهاجرت يا سفر به غرب و شرق (عراق و شبه‌‌قاره)، خودآگاه منجر به تغيير زاويه‌‌ديد شاعر در پرداخت مضمون عشق، منش‌‌وكنش معشوق و عاشق و توصيف ظاهر ايشان شده و مفاهيم و گفتمان جديدي را در حوزه شعر غنايي فارسي رقم‌‌زده‌‌است.