سازوكار ترجمه‌ها در غرابت‌زدايي از گفتمان نقد و نظريه ادبي با تمركز بر ارتباط «لحن»، «صدا» و «قدرت»

مقاله پيشِ­رو قصد دارد به بررسي ميزان تأثيرگذاري ترجمه­ ها در بيگانه­ نمايي گفتمان نقد و نظريه ادبي در ايران بپردازد. نظريه­ هاي جديد ادبي در ايران گاه با مخالفت­ هايي رو­به­ رو بوده­ اند. اين نظريه­ ها گاه به بيگانگي با سنت نقد ادبي ما و گاهي به نامفهومي و پيچيدگي متهم شده­ اند. جدا از دشواريِ بنيادين نظريه­ هاي ادبي و پيش­زمينه­ هايي كه دانستن­ شان باز هم فهم نظريه­ ها را دشوارتر مي­كند، به ­نظر مي­رسد گاهي ترجمه­ ها در دامن­ زدن به پيچيدگي­ و دشواري اين نظريه­ ها سهيم بوده­ اند. «لحنِ ترجمه» به­ عنوان يكي از عناصر اساسي ترجمه، همواره براي نظريه­ پردازان و منتقدان اين حوزه اهميت داشته­ است. اين گروه برآنند كه مترجمان گاه با انحراف از لحنِ متن مبدأ و فراتر بردن سطح آن از سطح فهم عموم مخاطبان، مي­توانند در انحصاري كردن و خصوصي­ سازيِ يك حوزه دانشي نقش مهمي ايفا كنند و بدين طريق بر اقتدار گفتمان آن حوزه بيفزايند. در اين مقاله با ارائه نمونه­ هايي از ترجمه­ هاي مربوط به نظريه­ هاي ادبي كوشيده­ ايم نشان­ده يم كه انحراف از لحنِ متنِ مبدأ (از طريق افراط در سره ­گرايي، كهن­ گرايي يا عربي­ گرايي) چگونه مي­تواند به ابزار تفوّق گفتماني، اعمال قدرت بر مخاطبان و مقهورسازي ايشان تبديل شود

no abstract