نقش زمين‌پارچه‌ها در حفاظت آب ‌و‌ خاك

در سال‌هاي اخير فعاليت‌هاي انساني مانند بوته‌كني، تخريب جنگل‌ها و مراتع، شيوه‌هاي نامناسب آبياري، تغيير كاربري اراضي، جاده‌سازي، احداث ساختمان در سازند‌هاي حساس زمين‌شناسي و معدن‌كاري در روند افزايشي فرسايش خاك مؤثر بوده است. از طرفي، رسوب ناشي از فرسايش، باعث وارد آمدن صدمات محيطي، خسارات فراوان مالي و جاني نيز شده است. در همين راستا، روش‌هاي متعدد و متنوعي براي كاهش رسوب و حفاظت آب و خاك ارائه شده است. يكي از اين روش‌ها، كاربرد زمين‌پارچه‌ها در حفاظت رودخانه، شيرواني كنار جاده‌ها، ديواره‌هاي خاكي و معادن بوده كه با ايجاد رطوبت كافي و كود ناشي از تجزيه آن، جهت رشد و استقرار پوشش گياهي به كار گرفته مي‌شود. با اين حال، هنوز اين روش براي بسياري از محققان، برنامه‌ريزان و مسئولان اجرايي برنامه‌هاي حفاظت آب و خاك ناشناخته است. لذا در پژوهش حاضر انواع زمين‌پارچه‌ها، ويژگي‌ها و موارد كاربرد آن‌ها به‌طور مفصل توضيح داده شده است تا متناسب با شرايط مورد نياز و با هدف مهار فرسايش خاك در برنامه‌هاي مديريت پايدار منابع آب و خاك در سطح محلي، منطقه‌اي و ملي مورد توجه و استفاده قرار گيرند. طبق مرور منابع مشخص شد كه زمين‌پارچه‌ها با عملكرد و كارايي بالا در مهار فرسايش خاك و تثبيت دامنه‌ها نقش مؤثري داشته‌اند. از طرفي توليد زمين‌پارچه‌ها به لحاظ اقتصادي مقرون به‌صرفه و قابل‌ دسترس بوده‌ و در ايجاد مشاغل و كسب‌وكارهاي كوچك و متوسط براي جوامع محروم محلي و به‌كارگيري زنان در چرخه توليد و كاهش فقر مؤثر بوده‌اند. هم‌چنين بيش‌ترينين مطالعات صورت گرفته در زمينه استفاده از زمين‌پارچه‌ها در سرتاسر دنيا، زمين پارچه‌هاي طبيعي در اروپا مي‌باشد. طبق تحليل به‌عمل آمده از شرايط اقليمي و محيطي متنوع حاكم بر كشور، مي‌توان جمع‌بندي نمود كه امكان استفاده از زمين‌پارچه‌هاي طبيعي مانند الياف برنج و ذرت در شمال؛ الياف كووير، نخل و نيشكر در جنوب در مهار فرسايش خاك وجود دارد.