باغسازي اروپايي اصطلاحي نامفهوم، تأثير سبك‌هاي باغسازي رنسانس، باروك و رمانتيك بر باغ‌هاي تهران در دوران قاجار

باغ از دوران كهن در ايران شكل گرفته و تا دوران معاصر به حيات خود ادامه داده است. در دوران قاجار و با پديدارشدن تحولات فكري بسياري از ساختارهاي كهن شهري از جمله باغ‌هاي ايراني تاب نياورند و تغييراتي در ساختار آنها مشاهده شد. در دوران قاجار برگيري از سبك‌هاي رنسانس، باروك و رمانتيك در شكل‌گيري باغ‌هاي تهران اثرگذار بود و ساختار باغ به تدريج و با تأثيرپذيري سطحي از آنها تغيير كرد. محققان عموماً تغييرات را بدون اشاره به سبكي خاص، منسوب به اروپا يا غرب مي‌دانند. اين در حالي ‌است كه مكتب‌هاي منظرسازي در اروپا با توجه به تنوع سرزمين و پيشينۀ تاريخيفلسفي، متفاوت هستند و بيان اين مطلب كه باغ‌هاي دوران قاجار از اروپا تأثير گرفته‌اند، امري نامفهوم است. بررسي ويژگي‌هاي كالبدي و انديشه‌هاي موجود در سبك‌هاي باغسازي رنسانس، باروك و رمانتيك و بازشناسي آنها در باغ‌هاي دوران قاجار شهر تهران، مي‌تواند ارتباط ميان اين دو را به تفكيك سبك و مؤلفه‌هاي موثر بر آن نمايان كند. اين مقاله در تلاش است تا از اطلاق واژۀ باغسازي غربي خودداري كرده و با شناسايي ويژگي‌هاي سبك‌هاي باغسازي رنسانس، باروك و رمانتيك، اثرگذاري آنها در باغ‌هاي تهران در دورۀ قاجار را رديابي كند. به همين منظور با رويكردي كيفي و راهبردي توصيفي-تحليلي و با بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي و بررسي اسناد و تصاوير موجود، ويژگي‌هاي باغسازي رنسانس، باروك، رمانتيك و باغ‌هاي قاجاري در تهران را واكاوي مي‌كند و با رويكردي قياسي به مطابقت اصول و ساختارهاي اين دو مي‌پردازد. آنچه مشخص است باغسازي در دوران رنسانس، باروك و رمانتيك، به عنوان شاخص‌ترين سبك‌هاي باغسازي در اروپا، تفاوت‌هاي اساسي دارند و گرته‌برداري سطحي از آنها منجر به ساختاري التقاطي در باغ‌هاي تهران شده است. با اين حال الگوي باغ ايراني در بسياري از موارد همچنان قابل مشاهده است.