ارائه الگوي شبكه ايمن معابر بر اساس اصول پدافند غيرعامل، در راستاي ارتقاي تا ب آوري شهر در برابر بحران هاي انسان ساخت مطالعه موردي: منطقه 12 شهر تهران

يكي از مهمترين مسائل شهرهاي كشور پدافند غيرعامل و تاب‌آوري شهرها در مقابل بحران‌هاي انسان‌ساخت نظير جنگ و آشوب است. شبكه معابر به‌عنوان شريان‌هاي حياتي شهر نقش پررنگي در كاهش آسيب‌پذيري و تسهيل اقدامات حين و پس از بحران ناشي از اقدامات عناصر بيگانه در شهر نظير دسترسي مناسب به بافت‌هاي مسكوني، تخليه اضطراري محلات، دسترسي به مراكز امدادي و حياتي مديريت بحران و همچنين دسترسي به مراكز نظامي و انتظامي ايفا مي‌كند. از اين‌رو طراحي شبكه ايمن شهري شامل مجموعه‌اي از معابر به‌هم‌پيوسته كه از ميزان آسيب‌پذيري پايين برخوردار باشند و در عين حال ارتباط بين بلوك‌هاي مسكوني، مراكز نظامي و امداد و نجات و مبادي ورودي و خروجي مناطق شهري را به بهترين شكل و بدون وقفه ايجاد كنند، ضروري به نظر مي‌رسد. شبكه معابر ‌يادشده توان پاسخگويي خود را پس از بحران به خوبي حفظ خواهد كرد و انجام اقدامات نظامي و امدادي مقتضي به واسطه آن مختل نخواهد شد كه در نتيجه ميزان آمادگي شهر در برابر حملات و آشو‌ب‌ها افزايش خواهد يافت. اين پژوهش با هدف تعريف شبكه ايمن معابر شهري، توصيف ويژگي‌ها و روش طراحي آن در بافت‌هاي شهري و همچنين عملياتي كردن آن در منطقه 12 شهر تهران به‌عنوان نمونه انجام شد. براي طراحي شبكه ايمن منطقه 12 ابتدا معابر وضع موجود بر اساس 9 شاخص شامل دسترسي به مراكز نظامي و انتظامي، محصوريت، دسترسي به مراكز امدادي، دسترسي به فضاهاي سبز و باز، عرض معابر، وضعيت ترافيكي معابر، ارتفاع طبقاتي ابنيه جداره معابر، كيفيت ابنيه جداره و نوع كاربري‌هاي جداره با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي معكوس (IHWP)  و تكنيك‌هاي نرم‌افزار GIS از منظر آسيب‌پذيري در برابر بحران تحليل شدند. در مرحله بعد معابر با آسيب‌پذيري پايين و دسترسي مناسب به مراكز حياتي مديريت بحران به‌عنوان شاكله اصلي شبكه ايمن انتخاب شدند و با اتخاذ برخي اقدامات ساختار شبكه‌اي و به‌هم‌پيوسته آن هم مهيا شد. در پايان با هدف حفظ ايمني و تاب‌آوري اين شبكه در بلندمدت برخي ضوابط تدوين شد كه صرفاً در معابر شبكه ايمن لازم‌الاجرا هستند.