بازشناسي عوامل سازنده سلسله‌مراتب نوري در فضاي معماري ايراني- اسلامي

اهداف: سلسله‌مراتب نوري موضوعي فرعي اما بسيار تاثيرگذار در ادراك فضا و خلق تجربه‌اي ناب در معماري است. سلسله‌مراتب نوري به درجه‌بندي نور در فضاي معماري اشاره دارد. درجه‌بندي نور، اولويت‌هاي محتويات فضا را مشخص و رتبه‌بندي مي‌كند و بدين‌گونه چشم مخاطب را در فضا هدايت مي‌نمايد. اين موضوع در معماري ايراني اسلامي نيز بسيار اهميت داشته و در ساخت بناها به شيوه‌هاي گوناگون از اين عامل براي ايجاد فضاي خوشايند بهره گرفته مي‌شده است. ابزار و روش‌ها: به‌منظور شناسايي عواملي كه به ايجاد سلسله‌مراتب نوري كمك مي‌كردند، از متخصصين حوزه معماري ايراني اسلامي به روش دلفي نظرسنجي شد تا در درجه اول عوامل سازنده و سپس نقش آنها را به‌طور دقيق به‌عنوان عامل بنيادي، اصلي يا مكمل شناسايي كنند. همچنين در انتها از متخصصين خواسته شد كه نقش عوامل را در ايجاد سلسله‌مراتب نوري با طيف ليكرت ۵درجه‌اي رتبه‌بندي نمايند و نتايج با آزمون ويلكاكسون تحليل شدند. يافته‌ها: عوامل سازنده سلسله‌مراتب نوري به سه دسته عناصر نورگير (بازشو معمولي و بازشو مشبك)، ارتباط با واسطه با فضاي بيرون و تزيينات قابل تقسيم هستند. نتيجه‌گيري: متخصصين معتقد به تاثير چشمگير بازشو معمولي به‌عنوان عامل بنيادين در سلسله‌مراتب نوري هستند. همچنين بازشو مشبك و فضاي معماري به‌عنوان عوامل كنترلگر نور، هر دو به‌عنوان عامل اصلي و تزيينات به‌عنوان عامل مكمل براي شناسايي عوامل موثر در سلسله‌مراتب نوري قابل شناسايي هستند.