اثر تراكم خاك بر رشد طولي ريشه گونه‌هاي مرتعي Ferula gummosa، Agropyron elongatum، Medicago minima، Atriplex canescens و Atriplex lentiformis

فشردگي خاك باعث كاهش خلل و فرج خاك و درپي آن كوچك‌تر شدن قطر مجاري موئينه خاك مي‌شود. اين امر دسترسي گياه به مواد معدني و آب منفذي را محدود مي‌سازد. از اينرو ارزيابي تراكم خاك به‌منظور بهبود روش‌هاي مديريتي در مراتع و زمين‌هاي كشاورزي و همچنين كاهش مشكلات ناشي از تراكم در محيط زيست و توليد محصول ضروري است. در اين پژوهش اثر تراكم خاك بر روي رشد ريشه پنج گونه‌ مرتعي Ferula gummosa، Agropyron elongatum، Medicago minima، Atriplex canescens و Atriplex lentiformis در مقياس آزمايشگاهي بررسي شد. ابتدا با استفاده از ضربات چكش سه سطح تراكم (تخلخل 36، 47 و 56 درصد) در يك خاك لوميرسي در مقياس گلداني تهيه شد. در مرحله بعد، از هر گونه مرتعي انتخاب شده سه عدد بذر در داخل هر گلدان با تكرار سه تايي كشت شد. پس از گذشت يك دوره 60 روزه، طول ريشه‌هاي فرعي و اصلي براي هر كدام از نمونه‌ها اندازه‌گيري‌شد. به منظور آناليز آماري داده‌ها از آزمون تجزيه واريانس يك‌طرفه استفاده‌شد. نتايج اين پژوهش نشان‌داد كه بين ميزان تراكم خاك و رشد ريشه‌هاي فرعي و اصلي تمامي گياهان مرتعي مورد مطالعه يك رابطه خطي وجود دارد. به‌طوريكه با كاهش ميزان تراكم، رشد ريشه‌هاي فرعي و اصلي افزايش يافته ‌است. مقايسه رشد ريشه‌هاي اصلي و فرعي گياهان مورد مطالعه نشان‌داد كه رشد ريشه اصلي گياه A. canescens در تمامي شدت‌هاي تراكم بيشتر از ساير گياهان بوده‌است. علاوه بر اين A. canescens تنها گياهي است رشد ريشه‌هاي فرعي آن در تخلخل‌هاي مختلف اختلاف معني‌دار با هم ندارد. همچنين در دو گياه M. minima و A. lentiformis بين رشد ريشه‌هاي اصلي آنها در تمامي شدت‌هاي تراكم خاك اختلاف معني‌داري وجود ندارد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه با كاهش ميزان تراكم خاك، درصد فراواني ريشه‌هاي فرعي افزايش يافته است. بيشترين درصد فراواني اندازه‌گيري‌شده در تمامي گياهان مربوط به ريشه‌هاي فرعي بين 10 سانتي‌متر در تخلخل 56 درصد مي‌باشد. از اين‌رو با افزايش ميزان تخلخل و در پي آن افزايش خلل و فرج خاك، شرايط براي رشد طولي ريشه‌هاي گياهان مرتعي فراهم‌تر مي‌شود. اگرچه كه نرخ تغييرات در ريشه‌هاي فرعي به مراتب بيشتر از ريشه اصلي مي‌باشد.