كليدواژه :
آب و هوا , بيماري , جغرافيا , سياحان , گيلان
چكيده فارسي :
سياحان اروپايي در گزارش‌هاي خود از گيلانِ عصر قاجار علاوه بر اشاره به مصيبت‌هاي متعدد اجتماعي، به مسأله‌ي بهداشت و بيماريهاي مهلك و اثرگذار بر زندگي مردم اين پهنه نظير تب ِشاليزار، مالاريا، وبا و طاعون نيز پرداخته‌اند. از منظر اين سياحان، شرايط آب و هوايي، موقعيت جغرافيايي، معيشت و برخي عادات و رفتارهاي معيشتي و اجتماعي مردم اين سرزمين با شيوع و فراگيري اين بيماري‌ها رابطه‌اي مستقيم داشته است. همه‌گيري بيماريهاي مالاريا و وبا و طاعون بر گسترش فقر، نارضايتي عمومي و تركيب جمعيتي اين ايالت در عصر قاجار بسيار اثرگذار بوده است. نگارندگان در پي پاسخ به اين پرسش‌اند كه از ديدگاه جهانگردان و بازديدكنندگان خارجي چه عواملي موجب گسترش بيماريهاي همه‌گير در گيلانِ عصر قاجار بوده است؟ و پيامدهاي ناشي از بيماريهاي فراگير بر اوضاع انساني و اقتصادي گيلان تا چه ميزان بوده است؟ يافته هاي تحقيق نشان ميدهد وفور رودها، مردابها، فرهنگ خوراك و برخي عوامل طبيعي ديگر در اقليم گيلان موجب مي‌شد تا برخي بيماريهاي عفوني نظير مالاريا و تب شاليزار در اين ولايت بسيار بيشتر از ساير نقاط ايران باشد. علاوه بر مالاريا، برخي بيماريهاي اپيدمي نظير وبا و طاعون نقشي مؤثر بر اقتصاد و جمعيت گيلان داشت. با توجه به گزارش‌هاي محدود و پراكنده‌ي جهانگردان به نظر مي‌رسد، علاوه بر عامل جغرافيا در شيوع اين بيماري‌ها، شيوه‌هاي زندگي مردم و بي‌توجهي حكومت به مسأله‌ي بهداشت و رفاه عمومي نيز در گسترش و همه‌گيري اين بيماري‌ها اثرگذار بوده است. ورشكستگي اقتصادي و اجتماعي و ناكارآمدي حكومت در حمايت از مردم در جنبش‌هاي اجتماعي گيلان نظير مشروطيت و جنگل، چهره‌ي خود را آشكار ساخت. روش پژوهش در مطالعه‌ي حاضر با استفاده از روش تاريخي و به شيوه‌ي مطالعات توصيفي‌تحليلي بوده است.
چكيده لاتين :
European tourists in their reports from Guilan in the Qajar era, also have addressed the issue of health and
deadly diseases affecting lives of people, such as rice fever, malaria, cholera, and plague in addition to
pointing out the numerous social tragedies. From these tourists’s point of view, the weather conditions,
geographical location, livelihood and some living and social habits and behaviors of the people of this land
were directly related to the prevalence and spread of these diseases. The epidemic of malaria, cholera, and
plague has had a profound effect on the spread of poverty, public discontent, and demographic composition
in the Qajar era. The authors seek to answer these questions; from the point of view of tourists and foreign
visitors, what factors have caused the spread of epidemics in Guilan during the Qajar era? and what have
been the consequences of the pervasive diseases on the human and economic situation of Guilan? The
research findings show that the climate of Guilan, abundance of rivers, swamps, food culture, and some other
natural factors caused some infectious diseases such as malaria and paddy fields in this province to be much
higher than other parts of Iran. In addition to malaria, some epidemic diseases such as cholera and plague
have played an important role in the economy and population of Guilan. According to the limited and
scattered reports of tourists, in addition to the geographical factor in the spread of these diseases, people's
lifestyles and the government's lack of attention to public health and welfare played an important role in the
prevalence and spread of these diseases. Economic and social bankruptcy and the government's inability to
support the people in Guilan's social movements, such as constitutionalism and the forest have made their
mark. The research method in the present study is performed using historical method and descriptiveanalytical studies.
