بررسي پديدارشناختي زيارت زنانه (مطالعۀ موردي: امامزاده محسن بن موسي بن جعفر عليه‌السلام)

نيمي از جوامع بشري را زنان تشكيل مي‌دهند؛ در حالي‌ كه در گذشته به دلايل سنتي زنان از حضور اجتماعي محروم بوده و درجه دوم محسوب مي‌شده‌اند؛ بنابراين كنش‌هاي اجتماعي زنانه معنادار است. علاوه بر اين، زنان تربيت فرزندان را بر عهده دارند و در «اجتماعي شدن» نسل آينده نقش بيشتري نسبت به مردان خواهند داشت. از جمله كنش‌هاي اجتماعي زنان، كنش‌هاي مذهبي است. همواره زنان به لحاظ باور و رفتار، مذهبي‌تر از مردان هستند و در اماكن مذهبي نيز بيشتر مشاهده مي‌شوند. از اين حيث مطالعه «زيارت زنانه» اهميت دارد. در اين مقاله، با رويكرد پديدارشناختي و با بهره‌گيري از فنون مشاهده، مصاحبه و بررسي اسناد زيارت بانوان در حرم امامزاده محسن‌بن‌موسي‌بن‌جعفر(ع) كه به دليل انتساب به امام رضا (ع)، با استقبال زيادي مواجه شده، مورد بررسي انسان‌شناختي قرار گرفته است. طبق نتايج به ‌دست‌ آمده، زيارت در «تجربۀ زيسته» زنان به لحاظ معناي مندرج و خودآگاه، كاركردهاي «حاجت‌خواهي»، «التيام و تشفي»، «تكليف‌‌مداري»، «جايگزيني نمادين»، «تبادل مادي»، «خودشكوفايي»، «همبستگي غيابي» و «تشكر» را در بر مي‌گيرد و بر اساس معناكاوي محقق با رهيافت اتيك (etic) متضمن معاني «تقدس‌بخشي»، «ايدئال‌گرايي»، «همذات‌پنداري»، «كسب تجربۀ ديني»، «اندماج انگيزشي» و «ابطال‌ناپذيري» است.