معناشناسي اشاره‌گرهاي مكاني در كردي: رويكردي شناختي-كاربردي

spatial deixis in kurdish: a cognitive-pragmatic approach

در پژوهش حاضر پس از معرفي انواع اشاره‌گرها به بررسي اشاره‌گرهاي مكاني زبان كردي در چهارچوب معني‌شناسي شناختي پرداخته‌ايم. توجه اصلي اين نوشته از ميان عبارت‌هاي مختلفي كه كاركرد اشاره‌گر براي مفاهيم مكاني دارند بر ضماير اشاره، صفات اشاره و قيدهاي مكاني مي‌باشد. در اين مطالعه نشان داده‌ايم كه در ضماير سوم شخص زبان كردي مفهوم فاصله رمزگذاري مي‌شود. همچنين كدگذاري فاصله‌ي دور به وسيله‌ي اشاره‌گر/ʔɐw/ تنها در صورتي انجام مي‌پذيرد كه اين ضمير سوم شخص در تقابل مستقيم با ضمير سوم شخص /ʔɐm/ قرار بگيرد؛ به گونه‌اي كه هر دو ضمير در يك پاره‌گفتار در تقابل با هم توسط گوينده يا در جمله‌اي پرسشي و جواب آن توسط گوينده و شنونده بيان شوند؛ تنها حالت استثنايي اين قضيه زماني است كه گوينده به جاي زمينه در داخل نما، شئ يا مكان مورد اشاره، قرار مي‌گيرد.كدگذاري مفهوم فاصله در چهار اشاره‌گر اصلي/ɐmɐ/، /ʔɐwɐ/،/ʔɐmɑnɐ/،/ʔɐwɑnɐ/ نيزمتأثر از اشتقاق آن‌ها از ضماير سوم شخص است و كدگذاري فاصله در اين اشاره‌گرها به همان صورت است كه در ضماير سوم شخص انجام مي‌پذيرد. مفهوم‌سازي مكان در ساير اشاره‌گرهاي مشتق شده‌ي فرعي نيز از معاني اشاره‌گرهاي اصلي حاصل مي‌شود. همچنين معني و محدوده‌ي مورداشاره‌ي قيدهاي مكاني/ʔɐenɐ/ و/ʔɐeɾɐ/ دقيق مشخص نمي‌شود و داراي ابهام است به‌گونه‌اي كه مرز گستردگي اين محدوده‌هاي مكاني نسبي است و ممكن است مرزهاي مورد نظر گوينده و مخاطب بر هم منطبق نباشد و با توجه به بافت موقعيتي قابل تشخيص است. همچنين حركات ايمايي و اشاره‌اي گوينده در هنگام به كارگيري هر يك از اشاره‌گرهاي مكاني و ارتباط اشاره‌گرهاي مكاني با افعال حركتي را بررسي كرده‌ايم.

in this article after introducing different deixis, we analyze Kurdish deixis through cognitive semantics. the main focus of the paper is on demonstrative and spatial adverbs among various elements which function as deixis. through this paper we show that the in third person singular pronouns in Kurdish the concept of distance is encoded. far distance encoding is done via the demonstrative /ʔɐw/ if only it is in contrast to the demonstrative /ʔɐm/ in such away that these two are in contrast to each other in an utterance or to be in a question and its answer by the speaker and audience. the only exception is where the speaker is in the figure insead of the ground. distance encoding in four main deixis /ɐmɐ/، /ʔɐwɐ/،/ʔɐmɑnɐ/،/ʔɐwɑnɐ/ are influenced by their derivation of third person singular pronoun and their encoding is the same as the third person singular pronoun. the meaning and range, refered by spatial deixis /ʔɐenɐ/ and /ʔɐeɾɐ/ is not recognized exactly and results in ambiguity which causes a relativity in the boundary. so the boundary intended by the speaker is not exactly what the audience understand and is conveyed via the situation context. furthermore, the speaker's figure when using spatial deixis and the relationship between spatial deixis and motion verbs are probed.