بررسي يك زمان‌پريشي تاريخي؛ راهي به نقد روايات ام‌سلمه دربارۀ خبر شهادت و جانشيني امام حسين (ع)

ام‌سلمه شخصيتي تأثيرگزار در تاريخ اسلام است. گزارش‌هاي فراواني از وي دربارۀ اتفاقات صدر نخستين نقل شده است. بخشي از گزارش‌هاي منقول از وي پيرامون حوادث مرتبط با شهادت امام حسين (ع) است. گزارش‌هايي دربارۀ اصل خبر شهادت، خونين‌شدن تربت كربلا و همچنين تحويل ودايع امامت به جانشين حضرت، يعني امام سجاد(ع)، ازجمله اينهاست. مقالۀ حاضر بر اين قصد است كه به بررسي اين گزارش‌ها بپردازد و به اين سؤال پاسخ دهد كه واقعاً چه مقدار از آن گزارش‌ها قابليت انتساب به ام‌سلمه را دارد. به نظر مي‌رسد با توجه به تضادها و تفاوت‌هاي گزارشي و همچنين بررسي‌هاي تاريخي دربارۀ سال وفات، امكان نشان‌دادن صحت همۀ اين گزارش‌ها براي ام‌سلمه وجود ندارد. از‌اين‌رو با بررسي‌هاي تاريخي، رجالي و حديثي منابع شيعه و اهل سنت اين نتيجه دست‌يافتني است كه پذيرش بخشي از اين روايت‌ها به‌دليل زمان‌پريشي‌هاي تاريخي پيرامون زمان وفات ام‌سلمه، با ترديدهاي جدي روبه‌رو است و نمي‌توان همۀ آنها را براي ام‌سلمه نشان داد.