تخمين خسارت ناشي از زلزله با استفاده از مدل RADIUS در محيط GIS (مطالعه موردي: استان مازندران، شهر ساري)

توزيع جغرافيايي زمين‌لرزه‌ها نشان مي‌دهد تقريباً تمام سرزمين ايران در معرض خطر زلزله قرار داشته و پتانسيل ناامني دارد و بيشترين فراواني آن متعلق به پيرامون كشور ايران، يعني محور شرق، شمال، غرب و جنوب است به طوري كه در 40 سال گذشته تعدادي از زلزله‌هاي ويرانگر كه به وقوع پيوسته و از اهميت زيادي برخوردار بوده است، در اين محور رخ‌داده‌اند. با توجه به وجود گسل‌هاي زلزله زا در استان مازندران كه مي‌تواند شهر ساري را تحت تأثير قرار دهد بررسي ميزان آسيب‌پذيري لرزه‌اي آن با استفاده از مدل مناسب امري ضروري و غيرقابل‌اجتناب است؛ ازاين رو هدف از اين پژوهش تخمين خسارت ناشي از زلزله با استفاده از مدل راديوس در محيط GIS  است. شهر ساري 3.5 كيلومتر با گسل خزر و 37.5 كيلومتر با گسل البرز فاصله دارد؛ بنابراين با توجه به اهميت اين موضوع، شهر ساري به‌عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شده است. پژوهش حاضر از نوع توصيفي تحليلي و ازلحاظ ماهيت، كاربردي است. براي جمع‌آوري داده‌ها، مطابق استانداردهاي مدل راديوس، از سازمان‌هاي مربوطه استفاده ‌شده است. تجزيه‌وتحليل اطلاعات جمع‌آوري‌شده با توجه به روش‌هاي مبتني بر پايگاه اطلاعاتي و با بهره‌گيري از مدل راديوس و نرم‌افزارهاي مبتني بر رويكرد سيستم اطلاعات جغرافيايي صورت پذيرفت و دو سناريو با توجه به دو گسل خزر و شمال البرز براي تخمين خسارت‌هاي ناشي از زلزله احتمالي در منطقه موردمطالعه در نظر گرفته شد. نتايج حاصل بيان‌گر آن است بر اساس سناريوي گسل خزر 18910 ساختمان تخريب،2382 نفر كشته و 22897 نفر مصدوم خواهند شد. مطابق سناريوي گسل البرز نيز 3086 ساختمان تخريب،15 نفر كشته و 2102 نفر مصدوم خواهند شد. بر اساس سناريوهاي درنظرگرفته شده در منطقه موردمطالعه نتايج خسارات و تلفات ناشي از وقوع زلزله حاكي از آن است كه گسل خزر به دليل فاصله اندك با منطقه موردمطالعه بيشترين آسيب را به همراه دارد. كمترين ميزان آسيب‌پذيري براي منطقه ناشي از گسل شمال البرز است. نتايج به‌دست‌آمده از اين مطالعه موردي مي‌تواند به تصميم گيران در اولويت‌بندي مناطق آسيب‌پذير براي كاهش خطر زمين‌لرزه و برنامه‌ريزي مؤثر جهت خدمات اضطراري پس از وقوع زلزله كمك كند.