ارزيابي فعاليت آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي گونه‌هاي Fusariumهمراه ريشه و بنه زعفران در استان خراسان جنوبي

هدف از اين مطالعه شناسايي گونه‌هاي Fusarium همراه با ريشه و بنه زعفران و ارزيابي فعاليت آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي توليد شده توسط آن ها مي باشد. به منظور بررسي گونه‌هاي Fusarium، طي فصل رشدي 1397 در مجموع 53 نمونه ريشه و بنه به طور تصادفي از مزارع زعفران استان خراسان جنوبي جمع آوري شد. پس از شستشو نمونه ها با آب مقطر استريل و ضدعفوني سطحي با هيپوكلريت سديم يك درصد، قطعات كوچك ريشه و بنه روي محيط هاي كشت‌ عمومي و اختصاصي كشت داده شدند. تهيه كشت خالص قارچ ها به روش تك اسپور و نوك ريسه كردن روي محيط كشت‌ آب آگار دو درصد انجام شد. شناسايي قارچ ها بر اساس مشخصات ميكروسكوپي و ريخت شناختي با توجه به كليدهاي معتبر شناسايي انجام گرفت. با توجه به خصوصيات ريخت شناختي، گونه هاي F. oxysporum، F. culmorum،F. proliferatum و F. graminearum شناسايي شدند. نتايج به دست آمده از تجزيه و تحليل مولكولي با استفاده از آغازگرهاي اختصاصي گونه، شناسايي ريخت شناختي را تأييد كرد. نتايج نشان داد كه 22.6 درصد از نمونه هاي زعفران توسط گونه هاي Fusarium آلوده بودند. بر اساس مشاهدات ريخت شناختي و مولكولي، F. oxysporumبه عنوان گونه‌ غالب با بيشترين درصد فراواني در نمونه ها به ميزان 9.4 درصد پس از آن F. culmorum (5.7 درصد)،F. proliferatum (3.8 درصد) و F. graminearum (3.8 درصد) بود. نتايج نشان داد كه تمام جدايه‌هاي Fusarium قادر به توليد آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي و به طور عمده سلولاز و زايلاناز مي‌باشند. سطوح فعاليت آنزيم هاي سلولز، زايلاناز و پكتيناز در اين مطالعه بالاتر از فعاليت ليپاز در همه جدايه هاي مورد بررسي بود. تجزيه و تحليل روند فعاليت آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي نشان داد كه براي بسياري از جدايه‌هاي مورد بررسي حداكثر سطح فعاليت سلولاز، زايلاناز، پكتيناز و ليپاز به ترتيب در 72، 96، 144 و 192 ساعت پس از كشت در محيط مايع مشاهده شد. سپس فعاليت هاي آنزيمي به تدريج با گذشت زمان كاهش يافت، تا اينكه در سطوح ثابتي باقي ماند. بر اساس منابع موجود F. graminearum، F. culmorum و F. proliferatum براي اولين بار در ايران از روي زعفران گزارش مي شوند.