تحليل منسجم قصيدة لامية العرب (نمايي هنري از برزخ بين «آرمان» و «ادّعا»)

لامية العرب، قصيده اي پرآوازه، شامل 68 بيت، منتسب به شنفري ازجمله شاعران صعلوك عرب در عصر جاهلي است. پژوهش حاضر، مبتني بر يك تحليل منسجم يا متكامل است كه همة عناصر و اثرگذارهاي شركت‌كننده در آفرينش قصيده را از زواياي مختلف فنّي، تاريخي و روانشناسي، مورد كاوش قرار مي دهد. اين پژوهش درصدد است كه با رويكرد تحليل عناصر متن از جنبه هاي مختلف روانشناسي، بلاغي و تحليل محتوا، تعبيرات شعري را واكاوَد، پرده از عواطف سراينده بردارد و كيفيت رابطة بين ذهن و زبانش را كشف كند. اين تحقيق هم از جنبة روانشناسي و هم از منظر بلاغي، ناسازگاري بين ادّعاهاي شاعر و ناخودآگاهش را برملا مي سازد. در بحث از تخيّل، مشبّه به هايي كه شاعر، گزينش كرده، رويكرد وي به سمت جامعه و زندگي اجتماعي را نشان مي دهند، درحالي‌كه شاعر از همان آغازين ابيات، آشكارا مدّعي ترك قبيله است. لحن شاعر نيز بين دو حالت غنايي و خطابي در نوسان است و حتّي جنبة خطابي آن، بر جنبة غنايي و ذاتي اش غلبه دارد. باري اين تناقض ها نشان دهندة ناسرگي سروده و عدم صدق عاطفي سراينده نيست، بلكه بيانگر دنياي آشفته و متناقضي است كه شنفري در بسترش، زيست و نيز نشان دهندة گسلي است كه بين واقعيت هاي ناهنجار زندگي وي و آرمان هاي بلندش، واقع بوده است.