واكاوي جواز تعيين شرط عدم استيلاد در نكاح

در شرايط اجتماعي ـ اقتصادي كنوني يكي از مسائل چالش‌برانگيز براي زوجين كه گاهي منجر به بروز اختلافاتي عميق مابين آنها مي‌شود، مسئله‌ داشتن يا نداشتن فرزند و قيد شروط پيرامون آن در عقد نكاح است. بيان تعاريف متعدد و متفاوت از نكاح، فقد اجماع و اتفاق‌نظر نسبت به مقتضاي اين عقد و سفارش‌هاي مكرر شارع به استيلاد و تكثير نسل در نصوص ديني موجب شده است تا عده­اي استيلاد را علت اصلي و هدف غايي شارع از جعل نكاح دانند و درنتيجه، اشتراط عدم آن را ضمن عقد نكاح، خلاف مقتضاي ذات عقد تلقي كنند. در پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي به اين پرسش پاسخ‌ داده شده است كه وضعيت شرط عدم استيلاد در نكاح از جهت صحت يا باطل و مبطل عقد بودن به‌دليل مخالفت با مقتضاي عقد نكاح چيست. پس از بررسي ديدگاه­ها و ادله‌ موجود و براساس قول مشهور فقهاي متقدم اماميه به جواز عزل و اعتبار شرط عدم وطي و تصريح فقها به اينكه زن مي‌تواند حتي بدون اجازه‌ شوهر، درصورتي‌كه به حقوق زناشويي لطمه وارد نشود و براي خود او نيز ضرر بسيار نداشته باشد، وسايل پيشگيري از بارداري موقت را به كار بندد. صحت نكاح افراد عقيم و سالمند و زنان يائسه ‌كه توانايي باروري ندارند، روشن مي‌كند كه شرط عدم استيلاد شرطي خلاف مقتضاي ذات عقد نكاح نيست و استيلاد تنها يكي از آثار نكاح است، نه‌ هدف منحصربه‌فرد آن.