آسيب‌هاي اجتماعي (پيشنهادي نظري از موضع اسلامي)

Social Pathology A Theoretical Islamic Approach

ناهنجاري‌ها و كج‌رفتارهاي اجتماعي را آسيب اجتماعي مي‌دانند. هر فرهنگي براي خود متناسب با ارزش‌ها و هنجارهايش اين آسيب‌ها را تعريف مي‌كند. با توجه به مراودات فرهنگي گسترده بين جوامع مختلف در قرن بيستم، تا حد زيادي اين كج رفتارها مشابه هم شناسائي مي‌شوند اما بر اساس تحليل‌هاي مختلف، مواجهۀ با آن‌ها مي‌تواند متفاوت باشد. در اين مقاله ادعا شده كه در نظريه‌پردازي‌هاي علوم اجتماعيِ موجود مديريت آسيب‌ها و نه حل آن‌ها مورد نظر است. بر‌عكس اين رويكرد، در نظريه‌پردازي اسلامي هدف حل آسيب‌هاي اجتماعي است. معتقديم در نظريه‌پردازي اسلامي حاضر ضمن حل آسيب‌ها، مديريت آن‌ها هم صورت مي پذيرد. براي بررسي اين ادعا و درك كم و كيف آن، اصل را بر ارادۀ فردي و اجتماعي مي‌گذاريم. فرد و يا جمعي كه انحراف پيدا مي‌كند و در اصطلاحات علوم اجتماعي امروز هنجار‌هاي فردي و يا اجتماعي را مي‌شكند، اين كار را مبتني بر ارادۀ خويش انجام مي‌دهد؛ بنابراين، راه‌حل در تنظيم نظام اراده‌هاي فردي و اجتماعي است. در فرد و در جامعه قائل به سه سطح ارزش‌ها و اخلاق، علم و معرفت و رفتار هستيم. در هر يك از اين سطوح و بين آن‌ها انحراف در فرد، در جامعه و يا در بين فرد و جامعه مي‌تواند راه يابد. انديشمندان علوم اجتماعي غرب تلاش مي‌كنند اين سه سطح را در فرد، در جامعه و بين فرد و جامعه بر مبناي واحدي هماهنگ كنند كه منجر به مديريت ناهنجاري مي‌شود. در انديشۀ اسلامي به علت وجود اصول توحيد، نبوت و معاد، اصل بر هماهنگ شدن ناهماهنگي‌هاي فردي، اجتماعي و يا بين فرد و جامعه بر‌اساس ارادۀ الهي است؛ به‌اين‌ترتيب، آسيب مديريت و حل مي‌شود. در اين مقاله تلاش كرده‌ايم كه با اتكا به مفاهيم قرآني موارد فوق را با استدلال منطقي به بحث بگذاريم و نظريه‌پردازي كنيم.

This article considers deviancies and abnormalities in societies as social pathology. Each society defines these abnormalities according to its norms and values. Due to vast social interactions of different cultures in 20th and 21st centuries, the definition of these type of behaviors are almost the same, but the interpretation of scholars differs. This article’s claim is that in western secular interpretation, management of abnormal behaviors is at the sake rather than their resolving. In contrast, in Islamic ideas their management and abolition are at the task. The article’s goal is to present a theoretical framework that not even manage, but lead to abolition of mal behaviors. First of all, we consider “free will” for individual and society who acts against social norms. Therefor her/his/its “will” should be trained in order to abolish mal behavior. There are three levels of behaviors for individuals and societies: morals and values, knowledge and science and acts. There may be abnormality in all these levels for each individual and society and between them. In western theories efforts devoted to how to bring harmony between individual and society in all these levels and between them according to a single mood. In this respect, they try to manage the deviancies according to a reference well accepted behavior. In Islamic understanding of this article, due to believe in God, Prophecy and Judgment day, all individuals and societies should act according to God’s divine will to be blessed. Following His will is the best way to resolve and manage individual and society’s behaviors. Based on Quranic concepts and using logical arguments we try to bring proofs for the above-mentioned claim.