ارائه الگوي برنامه ريزي و انتخاب مكان هاي مناسب براي اسكان اضطراري در شرايط بحران: مطالعه موردي تهران پارس

سابقه و هدف: نحوه مكان‌يابي فضاهاي مناسب براي اسكان اضطراري در زمان بحران همواره به‌عنوان يكي از چالش‌هاي مواجهه با تبعات سوانح مطرح بوده است و تحقيقات زيادي در اين رابطه انجام شده است. در اين پژوهش تلاش شد تا الگوي مناسبي براي اين موضوع مبتني بر شرايط بومي و وضعيت خطر و ريسك سوانح و ميزان آسيب‌پذيري فيزيكي و انساني ارائه شود. از اين الگو مي‌توان در سكونت‌گاه‌هاي شهري، براي برنامه‌ريزي فرايند اسكان اضطراري استفاده نمود. روش بررسي: در اين پژوهش ابتدا مطالعات گذشته درباره اسكان اضطراري به روش كتابخانه‌اي بررسي، سپس جهت تعيين ميزان اهميت پارامترهاي موثر در جانمايي مكان‌هاي مناسب براي اين نوع اسكان، پرسشنامه‌اي طراحي و جهت تحليل سلسله مراتبي، بين سي نفر از متخصصان اين حوزه توزيع و بهترين جواب‌ها با توجه به ضرايب ناسازگاري استخراج شد. سپس با توجه به ضريب اهميت هر پارامتر، مدلي مفهومي و الگويي رياضي بين پارامترها و معيارها برقرار گرديد تا بتوان از آن براي انتخاب مكان مناسب اسكان اضطراري مبتني بر شرايط مختلف كالبدي و بومي نقاط مختلف كشور استفاده نمود. يافته‌ها: اين پژوهش نشان‌داد، عدم مجاورت مكان اسكان اضطراري با محل‌هاي خطرناك (با 0.074)، اطمينان از بهداشت محدوده (با 0.072) و همچنين امكان آتش‌سوزي مكان مدنظر (با 0.063) اثرگذارترين عوامل در انتخاب يك مكان به‌عنوان مركز اسكان اضطراري مناسب مي‌باشند كه از نتايج تحليل سلسله مراتبي برداشت گرديد. همچنين انتخاب اين عوامل كه هركدام از جنبه‌هاي متفاوتي هستند نيز نشان از اهميت بالاي اين پارامترها و تأثير زيادشان در ارزيابي مكان‌هاي منتخب اسكان اضطراري داشت كه در بررسي ساير مطالعات و پژوهش‌ها به اين اندازه جامع و كافي به اين موضوعات پرداخته نشده است. همچنين سرعت كافي براي انتخاب مناسب‌ترين مكان و در كوتاه‌ترين زمان از بين گزينه‌هاي پيش‌رو و شناسايي نقاط ضعف محدوده ها بزرگترين دستاورد اين پژوهش بود. نتيجه‌گيري: الگوي به‌دست‌آمده در محدوده تهران‌پارس به‌عنوان مورد مطالعاتي پياده‌سازي شد و بوستان‌هاي شهداي تهران‌پارس، آراليا و مهرنامي مناسب‌ترين مكان‌ها بر اساس اين الگو براي زمان بحران شناخته شدند. نتايج استفاده از اين الگو نشان داد كه غرب محدوده مطالعاتي براي اسكان در زمان بحران با كمبود فضا روبه‌رو خواهد شد.