برساخت هويت زنانه در متون روشنفكري ايران (عصر مشروطه تا پايان پهلوي اول)

هويت زن و نحوه‌ي شكل‎گيري آن در دوران مدرنيته موضوعي چالش‏برانگيز است كه تا كنون تلاش‏هاي زيادي توسط انديشمندان علوم اجتماعي و تاريخ‌پژوهان براي شناخت آن صورت گرفته است. هدف اين مقاله، فهم چگونگي برساخت هويت زنانه در متون روشنفكري ايران (از دوره مشروطه تا پايان پهلوي اول) است. بدين لحاظ، در صدد خواهيم بود تا پاسخ گوي پرسش‎هايي در باب جريان هاي روشنفكري تأثيرگذار، نوع متون به كارگرفته شده و نحوه ي ايفاي نقش روشنفكران در برساخت مفهوم زن در جامعه‎ي ايران باشيم. روش مورد استفاده در اين تحقيق؛ شامل بازنمايي از طريق تحليل متون و اسناد برجاي‎مانده از اين دوران است. نتايج به دست آمده بياانگر آن است كه روشنفكران ايراني در اين دوران از طريق چاپ نشريات، نگارش كتب، رمان، شعر و ادبيات، نمايشنامه و خطابه، با نفي سنت و غيريت سازي از آن و نيز، الگوگيري از مفاهيم مدرنيته غربي، زن مدرن ايراني را ديگري و برابرنهاد زن سنتي قرارداده‏اند. تلاش روشنفكران نقشي بسزا در گذار هويت زن از بعدي سنتي به مرحله ي مدرن ايفا كرده است. نتيجه ي اين پيگيري ها به همراه فعال شدن خود زنان جهت اصلاح هويت خويش، در افزايش آگاهي اين قشر به وسطه ي برخوردار شدن آن ها از حق تحصيل، مشاركت اجتماعي، علمي، اقتصادي و سياسي آن ها، نمود پيدا مي كند. البته اين نكته را نيز مي بايستي يادآور شد كه اين هويت مدرن، هنوز درجنبه هايي كه از آن مي توان به فقر فرهنگي نام برد، درجدال با سنت است.