مشكلات ساختاري صندوق‌هاي بازنشستگي در نظام تأمين اجتماعي ايران

نظام تأمين اجتماعي كشورها، عرصۀ فعاليت نهادهاي متعددي است كه هريك با هدف مشخصي در اين نظام حضور دارند. در اين نظام، صندوق‌هاي بازنشستگي بايد مورد توجه خاص قرار گيرند؛ چراكه هر گونه اختلال در عملكرد آنها، ممكن است موجب خدشه به حق بر تأمين اجتماعي در معناي خاص آن (بيمه‌هاي اجتماعي) شود. با اين حال با وجود اهميتي كه اسناد بين‌المللي براي نقش صندوق‌هاي بازنشستگي در تحقق تأمين اجتماعي قائل شده‌اند، اين نهادها در ايران با مشكلات متعددي دست‌وپنجه نرم مي‌كنند؛ به‌طوري‌كه در دو دهۀ اخير در ايران، از بحران مالي و ورشكستگي برخي صندوق‌هاي بازنشستگي سخن به ميان آمده و در قانون برنامۀ ششم توسعۀ اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي (1396) نيز به اين موضوع توجه شده است. از آنجا كه برخي از اين مشكلات به مسائل ساختاري بازمي‌گردد، اين مقاله در قالب سه بخش مجزا به‌ترتيب به بررسي و تبيين مهم‌ترين مشكلات ساختاري در زمينۀ مديريت، نظارت و استقلال صندوق‌هاي بازنشستگي پرداخته است. يافته‌هاي اين مقاله دلالت بر آن دارد كه براي برون‌رفت از مشكلات ساختاري صندوق‌هاي بازنشستگي، توجه همزمان به اصلاح قوانين و مقررات و پيش‌بيني سازوكارهاي لازم براي اجراي قوانين و مقررات موجود، ضرورت دارد.