نقش بوم شناختي ارتفاع از سطح دريا بر ويژگي‌هاي كمّي توده‌هاي بلوط سياه (Quercus macranthera Fisch. C.A.Mey. ex Hohen.) در جنگل ارسباران

ناحيه رويشي ارسباران در شمال غرب كشور منبع ارزشمند تنوع زيستي و يكي از ذخيره‌گاه‌هاي زيست‌كره است كه به‌دليل تنوع ارتفاعي، تحت تأثير اقليم‌هاي مختلف بوده و از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. از آنجا كه عامل ارتفاع از سطح دريا به‌عنوان يكي از ويژگي‌هاي محيطي مؤثر بر زيستگاه گونه‌هاي گياهي مطرح است اين مطالعه با هدف بررسي نقش بوم شناختي ارتفاع از سطح دريا بر خصوصيات كمّي درختان بلوط سياه (Q. macranthera Fisch. C.A.Mey. ex Hohen.) و تعيين بهترين دامنه ارتفاعي براي رويش طبيعي اين گونه در جنگل‌هاي ارسباران انجام شد. سه توده با گونه غالب بلوط سياه در سه طبقه ارتفاعي پايين (1400-1200 متر)، مياني (1600-1400 متر) و بالا (1800-1600 متر بالاتر از سطح دريا) انتخاب شدند. در هر طبقه ارتفاعي، سه قطعه نمونه به مساحت يك هكتار پياده و مشخصات كمّي تمام درختان شامل قطر برابر سينه، ارتفاع، قطر بزرگ و كوچك تاج اندازه‌گيري شدند. نرمال بودن داده‌ها با آزمون كولموگروفاسميرنوف تأييد و مقايسه ميانگين‌هاي مشخصه‌هاي مورد نظر با استفاده از آناليز واريانس يك طرفه در سطح احتمال 0/05 و با استفاده از آزمون دانكن انجام شد. نتايج نشان داد كه از نظر قطر برابر سينه، ارتفاع درختان و سطح مقطع بين سه دامنه ارتفاعي اختلاف معني‌داري وجود داشت، اما از نظر تراكم پايه‌ها در هكتار تنها بين دامنه ارتفاعي اول و دوم اختلاف معني‌دار بود و همچنين از نظر تاج پوشش اختلاف معني‌داري بين سه طبقه ارتفاعي حاصل نشد. طبقه مياني از نظر ويژگي‌هاي كمّي مورد بررسي وضعيت مطلوب‌تري داشت. به‌اين ترتيب نتايج نهايي اين تحقيق نشان داد كه طبقه ارتفاعي مياني ( 1600 -1400 متر) رويشگاه مناسب‌تري براي گونه بلوط سياه در شرايط جنگل‌هاي ارسباران است و حفاظت بيشتر از توده‌ها در اين دامنه ارتفاعي مي‌تواند زمينه‌ساز ايجاد ذخيره‌گاه بذر براي توليد نهال‌هاي دانه‌زاد با كيفيت و جنگلكاري اين گونه در منطقه باشد.