انسان خردمند از هدايت تا هراري؛ تبيين اشتراكات نظري و هستي‌شناسانۀ هدايت و هراري

جهان هدايت، جهان اشباع‌شده از مفهوم نيهيليسم است؛ جهاني فاقد معنا و سرشار از تضادها و تناقض‌هاي چند بُعدي و پيچيده. آثار داستاني، تابلوهاي نقاشي، ترجمه‌ها و بقيه شؤون حيات فرهنگي صادق هدايت به صورت مستقيم و غيرمستقيم تحت‌تأثير تكانه‌هاي شديد نيست‌انگاري هستند. در طرف ديگر، يووال نوح هَراري قرار دارد كه سال‌ها پس از هدايت، از چشم‌اندازي تقريباً يكسان به مسائل بنياديني از قبيل انسان، خداوند و هستي پرداخته‌‌است؛ بر اين اساس، مسئلۀ اصلي مقالۀ حاضر، تبيين و سپس تطبيق نوع نگاه هراري در كتاب پرمخاطب و مشهور انسان خردمند: تاريخ مختصر بشر و صادق هدايت در داستان‌هاي كوتاه، نسبت به سه مؤلّفه بنيادين خداوند، انسان و هستي و سپس تبيين خاستگاه چنين برداشت‌هايي است. ذكر اين نكته ضروري است كه تطبيق نظر اين دو نويسنده و تحليل انديشه هاي آنها كه گاه در تعارض با آموزه هاي مبين انسانياسلامي قرارمي گيرد به معني تأييد توسط نويسندگان مقاله نيست و ديدگاه انتقادي مطرح شده در جاي جاي مقاله فلسفه پوچ انگارانه ايشان را به چالش مي كشد. نتايج حاصل از تشريح و تحليل آثار مذكور با رويكرد تطبيقي و بر پايۀ مكتب آمريكايي، نشان مي‌دهد هر دو نويسنده در نسبت با مؤلّفه‌هاي مورد نظر همسو هستند و در اين ميان، مسير آنها از مجراي علم مدرن و به‌صورت اخصّ از آراء زيست‌شناسان عبور كرده‌است. خداناباوري، افول انسان و در نهايت انحطاط جهان، ازجمله مهمترين وجوه اشتراكي است كه ميان هدايت و هراري برجسته شده‌است. روش تحقيق در اين مقاله توصيفي-تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات نيز بر مبناي جستجوي كتابخانه‌اي بوده‌است.