ارزيابي فضاهاي شهري مبتني بر اصول پدافند غيرعامل؛ مطالعه موردي محدوده ميدان انقلاب تهران

اهداف: كاهش آسيب‌پذيري شهر در زمان بحران و مواقع اضطراري بخشي از مأموريت طراحي شهري محسوب مي‌شود. از اين‌رو، تدابير پدافند غيرعامل براي كاهش آسيب‌پذيري شهرها در زمان بحران، توسعه ‌يافته است. هدف از اين بررسي، شناسايي عوامل موثر بر پدافند غيرعامل در عملكرد فضاهاي شهري در محدوده ميدان انقلاب تهران بود. روش‌شناسي: اين تحقيق بر مبناي روش طراحي مبتني بر شواهد در محدوده ميدان انقلاب تهران در سال ۱۳۹۹ انجام شد. براي اين منظور ابتدا نمونه هاي موردي و تحقيقات پيشين بررسي ‌شدند و پس از آن اقدام به استخراج شاخص‌هاي آسيب‌پذيري شد. سپس اين شاخص‌ها با استفاده از روش AHP و بهره‌گيري از نظر متخصصين و كارشناسان در حوزه شهرسازي، مديريت شهري و پدافند غيرعامل، نسبت به يكديگر وزن‌دهي شدند و اهميت هر يك نسبت به ديگري مشخص شد. وزن هر يك از عناصر در لايه‌هاي مربوط در سيستم مكاني اعمال شد و با نرم‌افزار GIS ۱۰.۸، اقدام به پهنه‌بندي آسيب‌پذيري براي هر يك از شاخص هاي اصلي شد. يافته‌ها: در محدوده انقلاب، شاخص‌هاي آسيب‌پذيري به‌ترتيب عبارت بودند از: شريان حياتي (آب، برق، گاز، مخابرات و جايگاه سوخت)، ساختار كالبدي (تراكم ساختمان، بافت و عرض معابر)، مراكز امداد (بيمارستان و آتش‌نشاني)، شبكه دسترسي و حمل و نقل (مترو، اتوبوس‌راني و حجم ترافيك)، جمعيت در معرض خطر (تراكم جمعيت)، تمركز فعاليت (آموزشي و فرهنگي، تجارياداري، سينما، مسجد و كليسا) و مراكز سياسيامنيتي (مراكز نظامي، مراكز قوه قضايي، سفارت و دادگستري) در ماتريس ارزيابي آسيب‌پذيري محدوده مورد مطالعه مشخص شد كه آسيب‌هايي چون آتش‌سوزي، مشكل در امدادرساني در زمان‌هاي بحران و مشكلات ترافيكي در تمامي شاخص هاي ذكرشده مشكل ايجاد خواهد كرد و در نهايت، نقشه نهايي آسيب‌پذيري محدوده مورد نظر به‌دست آمد. نتيجه‌گيري: بر اساس ملاحظات و اصول پدافند غيرعامل آسيب‌پذيري محدوده مورد مطالعه در وضعيت بحران افزايش مي‌يابد.